από Μιχάλη Πεγκλή

δημοσιεύθηκε στο www.attikovima.gr

Έχει χυθεί πολύ μελάνι για την ευθύνη του πολίτη στην πορεία της χώρας προς τη χρεοκοπία. Ο «ισομερής» καταμερισμός ευθυνών στο σύνολο της κοινωνίας τού «μαζί τα φάγαμε» δίκαια ενοχλεί και οργίζει. Οι ευθύνες της κοινωνίας για τη χρεοκοπία, στο βαθμό όμως που αφορούν την π.χ. (προ χρεοκοπίας) Ελλάδα, έχουν σήμερα δευτερεύουσα σημασία και θα διερευνηθούν από τον ιστορικό του μέλλοντος. Το θέμα μας είναι η αναζήτηση της ευθύνης του πολίτη για την έξοδο της χώρας από τη μαρτυρική κατάσταση της παρατεταμένης αβεβαιότητας και την ανασυγκρότηση του κράτους σε υγιείς βάσεις.

Η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζουμε σήμερα στην προσπάθεια διόρθωσης των κακώς κείμενων στη χώρα δεν είναι μόνο το περιεχόμενο του Μνημονίου και η βίαιη προσαρμογή της ζωής μας. Είναι ότι όλες οι μεταρρυθμίσεις που επιχειρούνται δεν κρίνονται από τον πολίτη, αυτές καθ’ εαυτές, για το περιεχόμενό τους. Ας δούμε λίγο τα θέματα της τρέχουσας περιόδου: Βρίσκεται σε εξέλιξη αναθεώρηση των οργανογραμμάτων σε όλο το δημόσιο τομέα μετά από δεκαετίες και σύμφωνα με τις τρέχουσες ανάγκες και τεχνολογικές δυνατότητες. Αυτό συζητήθηκε καθόλου; Γίνεται με το σωστό τρόπο; Η Τρόικα ζητούσε να απολυθούν 20.000 δημόσιοι υπάλληλοι από ένα σύνολο 700.000 περίπου, δηλαδή το 2,9%. Η λογική της πρότασης ήταν ότι για να φτιάξεις μία σύγχρονη δημόσια διοίκηση πρέπει να προβλέπεται, σε ακραίες περιπτώσεις και η δυνατότητα απόλυσης. Αυτό θα άλλαζε την, κακώς νοούμενη, «μονιμότητα» και τη νοοτροπία του «δεν βαριέσαι» στο δημόσιο, καθώς, «αν βαριέσαι» μακροπρόθεσμα μπορεί να χάσεις τη θέση σου. Έγινε καθόλου συζήτηση πάνω σε αυτή τη θέση; Η ΔΕΗ, η μεγαλύτερη εταιρεία στη χώρα, είναι καλύτερα να παραμείνει ένα κρατικό μονοπώλιο; Ή να την αγοράσει ένας ιδιώτης; Ή να σπάσει σε 2-3 εταιρείες και να ανοίξει ο δρόμος και για άλλες εταιρείες στα πρότυπα της τηλεφωνίας; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε πολιτικής; Η συγχώνευση της Εθνικής με τη Eurobank εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον; Το να γίνει μία τράπεζα που θα ελέγχει περίπου τη μισή τραπεζική αγορά είναι προς όφελος του πολίτη που θέλει πρόσβαση σε φθηνό χρήμα; Το να πωλούνται οι ασπιρίνες, οι βιταμίνες και άλλα συμπληρώματα (όχι φάρμακα δηλαδή) και στα σούπερ μάρκετ είναι θετικό ή αρνητικό; Υπάρχουν κάποιοι κίνδυνοι; Μπορούμε να κάνουμε πιλοτική εφαρμογή; Το να αυξήσουμε την αυτονομία του φορολογικού μηχανισμού από κομματικές παρεμβάσεις με υπερκομματικό, αλλά υπόλογο στο κοινοβούλιο, Γενικό Γραμματέα Εσόδων για να κυνηγήσει τη φοροδιαφυγή είναι σωστό ή λάθος; Ποιες είναι οι λεπτομέρειες στην πολιτική αυτή που θα την κάνουν να αποδώσει καλύτερα; Για να προσέλθει ο κόσμος να διακανονίσει τις οφειλές του στην εφορία και στα ταμεία ποια κίνητρα δόσεων πρέπει να δώσουμε; Τι μέρος των προσαυξήσεων πρέπει να αφαιρέσουμε ώστε να ενταχθεί στη ρύθμιση μεγάλος αριθμός οφειλετών χωρίς να κάνουμε το συνεπή φορολογούμενο να αισθάνεται κορόιδο; Οι πολιτικές που θα ακολουθηθούν στα παραπάνω ερωτήματα θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία της χώρας και όλων εμάς των πολιτών στα επόμενα χρόνια και άρα αξίζουν της προσοχής μας.

Το πρόβλημα είναι ότι η συζήτηση για όλα αυτά, ακόμη και σήμερα στη μ.χ. (μετά τη χρεοκοπία) Ελλάδα, για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ίσως την πλειοψηφία, γίνεται με βάση άλλα, μη σχετικά με το περιεχόμενο της κάθε μεταρρύθμισης, κριτήρια. Τα φίλτρα που νοθεύουν την αξιολόγηση των μεταρρυθμίσεων σήμερα είναι οι μία σειρά από έννοιες-λέξεις που κουβαλάμε ως κράτος από το πρόσφατο και απώτερο παρελθόν μας: το «λεφτά υπάρχουν», το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας ‘80, η κατάληψη του Πολυτεχνείου το ’73, την επταετία της Χούντας, την 8ετία Καραμανλή ’55-’63, τον εμφύλιο, τη Γερμανική κατοχή,την εποχή που βαφτίστηκε η πλατεία Κλαυθμώνος, ακόμη και το «καλύτερα τούρκικο σαρίκι παρά τιάρα παπική» αρκετούς αιώνες πίσω.

Λέξεις όπως: πολιτικός, Νέα Δημοκρατία, Σαμαράς, ΠΑΣΟΚ, Σύριζα, Μνημόνιο, Τρόικα, Γερμανία, δεξιά, αριστερά κ.λπ. κουβαλάνε περιεχόμενο φορτισμένο από την ιστορία. Το Μνημόνιο μας επιβάλλεται και είναι “κακό” καθώς έχει επιδεινώσει τη ζωή μας. Άρα αν το λέει το Μνημόνιο μάλλον είναι “κακό”, ενώ και οι Γερμανοί θέλουν το κακό μας, όπως τότε… Στα μέτρα που μειώνουν το κράτος αν είσαι αριστερός μάλλον λες “όχι”, αν είσαι δεξιός λες “ναι”, αν μισείς τη “δεξιά” σίγουρα λες “όχι”, αν το λέει η Τρόικα λες “όχι”, αν το λέει ο Σαμαράς λες “ναι” ή “όχι” ανάλογα με τη γνώμη που έχεις γι αυτόν. Έχουμε κάθε φορά πολλούς λόγους να συμφωνούμε ή να διαφωνούμε με αυτά που εξαγγέλλονται, αλλά συνήθως οι λόγοι αυτοί είναι παντελώς άσχετοι με το περιεχόμενο της μεταρρύθμισης. Δεν απαντούν, μήτε καν επιχειρούν, να καταλάβουν «το γιατί» κάθε φορά, τα συν και τα πλην, το αν θα γίνουν λίγο καλύτερα ή λίγο χειρότερα τα πράγματα από τα όσα εξαγγέλλονται.

Το μεγάλο αυτό πρόβλημα δυστυχώς επηρεάζει τρομακτικά την πορεία της μεταρρύθμισης σήμερα. Ευθύνεται για το ότι η πλειοψηφία των πολιτών στέκεται αρνητικά απέναντι σε κάθε αλλαγή, αφήνοντας τους λίγους με ιδιοτελή συμφέροντα, υπέρ του να μην αλλάξει τίποτα, ή υπέρ τού να αλλάξει προς τη λάθος κατεύθυνση, να πολεμούν ή να νοθεύουν κάθε μεταρρύθμιση επικαλούμενοι μάλιστα τους πολλούς που περιγράφουμε εδώ. Ταυτόχρονα, ωθεί τα κόμματα να αποφεύγουν τη συζήτηση επί της ουσίας και να πετούν τη μπάλα μονίμως στην εξέδρα, με τη σύμφωνη γνώμη των Μέσων ενημέρωσης καθώς το ουσιαστικό «δεν πουλάει». Δυσχεραίνει την ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων, ωθεί σε επικοινωνιακή διαχείριση όλων των θεμάτων σε βάρος της ουσίας και της ανάγκης για μεσοπρόθεσμο σχεδιασμό.  Συζητάμε μονίμως για την “πολιτική” αλλά σπανίως για τις “πολιτικές’” Κι όμως από τις “πολιτικές” σε όλους τους καίριους τομείς θα κριθεί η πορεία και το μέλλον της χώρας μας.

Οι πλουσιότερες κοινωνίες του πλανήτη σήμερα είναι αυτές που οι πολίτες κρίνουν τις πολιτικές που προωθούν οι κυβερνώντες με κριτήριο τι είναι πιο σωστό και δίκαιο και όχι με στερεότυπα από το πρόσφατο ή απώτερο παρελθόν τους. Κάθε χώρα έχει την ιστορία της και τα τραυματικά της βιώματα. Οι πολιτικές αποφάσεις,όμως, δεν πρέπει να παγιδεύονται στη διελκυστίνδα της ιστορίας. Όσο περισσότερο οι αποφάσεις αξιολογούνται με φίλτρα από το πρόσφατο ή απώτερο παρελθόν τόσο το ορθό και το δίκαιο υποχωρούν μπροστά στο «δημοφιλές» και το «αντιδημοφιλές». Το πρόβλημα αυτό, τελικά, οδηγεί τα πράγματα στη «μερική» λύση, δηλαδή κάτι σαν τη μέση οδό. Εδώ που φτάσαμε, όμως, δεν υπάρχει το περιθώριο για μέση οδό. Απέναντι στο φαινόμενο αυτό η ευθύνη δεν βαραίνει μόνο τους κυβερνώντες. Βαραίνει και το κομμάτι της κοινωνίας που κρίνει την κάθε προτεινόμενη αλλαγή στο κράτος με όρους ουσίας και όχι ιστορικών φορτίσεων. Εμείς όλοι έχουμε ευθύνη να κρίνουμε τις μεταρρυθμίσεις στο περιεχόμενό τους και την άποψη που διαμορφώνουμε να τη λέμε και να τη δείχνουμε. Στην οικογένειά μας, στους φίλους μας, στον επαγγελματικό μας κύκλο. Να μην κρυβόμαστε μπροστά στη σκόνη που σηκώνεται από το μπάχαλο που καλλιεργείται. Όσο περισσότερο το κάνουμε τόσο η χώρα θα προχωρήσει ταχύτερα στο πολυπόθητο ξέφωτο.

Πηγή: Αττικό Βήμα