από Φαίδωνα Στράτου*

δημοσιεύθηκε στην Εστία την 1^η Ιουνίου 2013

    Μέσα στις αντίξοες συνθήκες που όλοι βιώνουμε, είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς την πορεία των εξελίξεων, ακόμη και μεσοπρόθεσμα. Ας προσπαθήσουμε όμως να εξετάσουμε αμερόληπτα και ρεαλιστικά, την θέση στην οποία βρισκόμαστε και τις πιθανές ή ακόμη καλύτερα τις επιθυμητές αυτές εξελίξεις.

Ένα είναι βέβαιο. Η παρούσα κρίση – για την οποία εμείς οι ίδιοι κατά κύριο λόγο ευθυνόμαστε – δεν θα περάσει έτσι απλά και γρήγορα. Και υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που οδηγούν σε αυτό το μάλλον προφανές συμπέρασμα. Πρώτον είναι η παντελής σχεδόν έλλειψη, τα τελευταία χρόνια, σοβαρών επενδύσεων και δημιουργίας νέων υποδομών. Παρ’ όλες τις φιλότιμες προσπάθειες που γίνονται από την κυβέρνηση και την βελτιωμένη εικόνα που έχει αρχίσει να παρουσιάζει η χώρα μας στο εξωτερικό θα παρέλθει κάποιος χρόνος για να αρχίσουν να αποδίδουν οι όποιες επενδύσεις. Δεύτερον διότι διατηρούνται δυστυχώς σημαντικές δυσλειτουργίες, καθώς και η γνωστή γραφειοκρατία στον δημόσιο τομέα που δεν έχουν αντιμετωπισθεί αποφασιστικά μέχρι τώρα. Τρίτον υπάρχει πάντοτε η αρνητική και αναχρονιστική νοοτροπία του συνδικαλιστικού χώρου που και αυτή δεν έχει αλλάξει. Ακόμη και η ευρύτερη, ευρωπαϊκή ιδίως, ύφεση δεν βοηθάει σε μια σύντομη βελτίωση των οικονομικών μας.

Το ευκταίο, εάν όχι απολύτως αναγκαίο για μια όσο το δυνατόν ταχύτερη αναπτυξιακή εξέλιξη, είναι να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην μάχη αυτή η ιδιωτική πρωτοβουλία και η επιχειρηματικότητα νέων ανθρώπων (όχι μόνο στην ηλικία αλλά κυρίως στη νοοτροπία). Προϋπόθεση βέβαια για να λειτουργήσει αποτελεσματικά ο μηχανισμός αυτός είναι η ριζική βελτίωση του ευρύτερου «πολιτικού περιβάλλοντος». Και αποτελεί αυτό βασική ευθύνη των πολιτικών σχηματισμών και κυβερνήσεων που θα διαδεχθούν τις σημερινές δομές. Πρώτη τους μέριμνα θα πρέπει να είναι η αναμόρφωση των όποιων ξεπερασμένων θεσμών. Παράλληλα απαιτείται – το έχουμε επανειλημμένα τονίσει – μια ριζική και όχι απλώς ονομαστική ανακατάταξη και επαναπροσδιορισμός των κομμάτων, καθώς και η γενικότερη λειτουργία του δημοσίου και του κράτους, σε σύγχρονες οργανωτικές και τεχνολογικές βάσεις.

Είναι ενθαρρυντικό ότι ως προς το θέμα των θεσμών ακούγονται, εδώ και αρκετό καιρό, φωνές όχι μόνο ατόμων αλλά και ομάδων πολιτών και οργανώσεων που προτείνουν αλλαγές στο Σύνταγμα, στο εκλογικό σύστημα, στην σύνθεση και λειτουργία του κοινοβουλίου, στην λειτουργία της Δικαιοσύνης κ.λ.π.

Το δύσκολο, το πολύ δύσκολο θέμα είναι η αναγκαία (ανα)δημιουργία κομμάτων με βασικό στόχο να παραμερίσουν τις κακές μέχρι σήμερα πρακτικές και ψευδό ιδεολογήματα του παρελθόντος και να εξελιχθούν σε σύγχρονα οργανωμένα και κυρίως εποικοδομητικά για το συμφέρον του τόπου και όχι των όποιων μειονοτήτων, κόμματα. Οι ρητορικές αντιπαραθέσεις, άκαρπες αλληλοκατηγορίες και αφελείς, αν μη τι άλλο εξαγγελίες για «αποκατάσταση» προηγούμενων συνθηκών, οι οποίες συνθήκες έχουν διεθνώς αποδειχθεί αναχρονιστικές και αναποτελεσματικές, δεν έχουν πλέον κανένα νόημα ενώ είναι παραπλανητικές και άκρως επικίνδυνες.

Είναι πιθανό, στις επόμενες εκλογές (που κανέναν δεν συμφέρει να προκηρυχθούν σύντομα) να μην μπορέσουν να αναδειχθούν – όπως τουλάχιστον δείχνουν μέχρις ώρας οι δημοσκοπήσεις – αυτόνομες κυβερνήσεις. Σε μια τέτοια περίπτωση είναι επιβεβλημένο να προωθηθούν συνεργασίες και συμμαχίες με κεντρομόλες τάσεις και όχι κεντρόφυγοι σχηματισμοί που θα υποστήριζαν ακραίες, επικίνδυνες και ανεξέλεγκτες πολιτικές. Τέτοιου είδους πολιτικές, ασφαλώς θα οδηγούσαν σε εκτροχιασμό της οικονομίας μας και ακόμη χειρότερο σε κοινωνική διάσπαση. Είναι λυπηρό ότι ενώ η μεταπολίτευση ξεκίνησε με ένα αρχικά υγιές δικομματικό σύστημα, προσέκρουσε σύντομα στην κομματική ιδεοτέλεια που χαρακτηρίζει την μέχρι τώρα πολιτική μας πορεία. Η ηθική και η συμπεριφορά των μελών του Ελληνικού Κοινοβουλίου είναι από τα πρώτα που πρέπει να αποκατασταθούν. Η επιλογή των νέων ατόμων, που θα μας εκπροσωπήσουν είναι καθοριστική.

Η παραπάνω εξέλιξη δεν είναι ασφαλώς εύκολο να πραγματοποιηθεί. Ο χρόνος που θα περάσει, όσος και αν είναι, πρέπει να αξιοποιηθεί δυναμικά. Χρειάζεται να «ξανά ζυμωθεί» η κοινωνία μας για να επέλθει η αναγκαία μεταλλαγή. Το «προζύμι» υπάρχει ‘ είναι οι ζωντανές παραδόσεις και η ιστορία μας. Το κατάλληλο περιβάλλον επίσης ‘ είναι η πανέμορφη χώρα μας που πρέπει να μάθουμε να τη σεβόμαστε και να την προστατεύουμε αντί να την κακοποιούμε, στιγμές-στιγμές ανεπανόρθωτα. Αντί να φωνασκούμε και να διαμαρτυρόμαστε (στη Βουλή και αλλού) πρέπει πολύ περισσότερο να σκεφτόμαστε και να πράττουμε το σωστό. Να μάθουμε να συνεργαζόμαστε ακόμη και διαφωνούντες. Να γίνουμε περισσότερο παραγωγικοί και λιγότερο καταναλωτικοί. Να ξοδεύουμε αυτά που έχουμε αντί να δανειζόμαστε πέρα από τις δυνατότητες μας, τόσο σαν κράτος όσο και σαν άτομα.

Εδώ υπάρχει ένα ερώτημα: Μας χωράει όλους μας αυτή η χώρα; Καθήκον πρώτο να λυθεί με σύνεση και σύστημα το μεταναστευτικό. Τους χρειαζόμαστε, αλλά όχι όλους και ανεξέλεγκτα. Δεν μπορεί ακόμη να αποκλειστεί και η δική μας μετανάστευση που έχει ήδη αρχίσει από την αρχαιότητα. Δεν έχουμε παρά να κοιτάξουμε ένα χάρτη της εποχής για να εντυπωσιαστούμε από την απίθανη διασπορά και επιρροή της φυλής μας. Και οι άλλοι μας έχουν ανάγκη. Ανήκουμε όμως σε ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο που μπορεί και να απορροφήσει μέρος του υπεράριθμου δυναμικού μας. Καθήκον μας να συμμετάσχουμε ενεργά στην ορθή και υγιή ολοκλήρωση αυτού του χώρου που όλους μας θα ωφελήσει αλλά και που είναι απαραίτητος για πιο ισορροπημένες διεθνείς εξελίξεις.

Το μέλλον τέλος των νέων μας, που αυτή τη στιγμή δοκιμάζονται σκληρά, δεν είναι απαραίτητα ζοφερό. Η εποχή μας προσφέρει ευτυχώς πολλαπλές ευκαιρίες και δυνατότητες. Αρκεί να πάρουν με πρωτοβουλία την κατάσταση στα χέρια τους (αρκετοί ήδη το κάνουν) εγκαταλείποντας την εύκολη ζωή που σε μεγάλο βαθμό οι παλαιότεροι τους αφήσαμε να απολαμβάνουν. Θα μπορέσει έτσι να ξανακτιστεί μια καινούργια, καλύτερη Ελλάδα. Ας πιστέψουμε όλοι σε αυτή και ας κινηθούμε αποφασιστικά προς αυτή την κατεύθυνση.

*Πρώην Πρόεδρος του Κέντρου Πολιτικής Έρευνας και Επιμορφώσεως (ΚΠΕΕ)