από Γιώργο Καραβάνα*

δημοσιεύθηκε στο www.gkaravanas.wordpress.com

Τον τελευταίο καιρό εντείνονται οι συζητήσεις γύρω από τις επικείμενες κατασχέσεις κατοικιών, που αγοράστηκαν με δάνεια τα οποία δεν εξυπηρετούνται. Τέτοια είναι η ένταση των σχετικών συζητήσεων, που ακόμα και βουλευτές της συμπολίτευσης απειλούν να ρίξουν την κυβέρνηση, αν δεν δοθεί «φιλολαϊκή» λύση… Κι όπως πάντα για ακόμη μία φορά, το μέτρο, ο ορθολογισμός, η νηφάλια συζήτηση, έχουν πάει περίπατο.

Είναι γεγονός πως πολλοί άνθρωποι βρίσκονται στριμωγμένοι: πήραν στεγαστικό δάνειο κάτω από διαφορετικές συνθήκες και τώρα αδυνατούν να αποπληρώσουν. Και για πολλούς, η ύπαρξή τους και το σπίτι τους είναι έννοιες στενά συνδεδεμένες. Όχι μόνον είμαστε πρώτοι στην Ευρώπη σε ιδιόκτητα τετραγωνικά κατά κεφαλήν και δεύτεροι σε ποσοστό ιδιοκατοίκησης, αλλά έχουμε συνδέσει και την κοινωνική μας καταξίωση με τα τετραγωνικά του σπιτιού μας. Δεν θα επεκταθώ στην εξοχική κατοικία, συχνά παράνομη κι αυθαίρετη, παρότι κι εκεί διατηρούμε πρωτεία. Δεν μπορώ όμως να μην παρατηρήσω ότι κι εκεί το κράτος επέδειξε διαχρονικά την ίδια ανοχή στην ανομία, μετρώντας πρωτίστως το πολιτικό κόστος και δευτερευόντως το συνολικό συμφέρον της χώρας και του περιβάλλοντος. Ακόμα και η νομιμότητα μπαίνει σε δεύτερη μοίρα για τους εκάστοτε κυβερνώντες, όταν το πολιτικό κόστος είναι μεγάλο, ενώ οι αντιπολιτευόμενοι πάντα πλειοδοτούν σε λαϊκισμό και υποσχέσεις, τασσόμενοι εξορισμού υπέρ των ιδιοκτητών, ανεξαρτήτως του «πού βρίσκεται»,  «πώς φτιάχτηκε» και «πόσο κόστισε» το κάθε σπίτι. Η κυβέρνηση δηλώνει ότι θα προστατεύσει από τον πλειστηριασμό διαμερίσματα και σπίτια μικρότερα από 200 τετραγωνικά, ενώ οι βουλευτές της ζητούν ακόμα πιο ελαστικά κριτήρια και η αντιπολίτευση αρνείται να συζητήσει καν για κριτήρια, που θα δικαιολογούσαν οποιαδήποτε κατάσχεση.

Πρέπει όμως να συνειδητοποιήσουμε κάτι σημαντικό: στην πραγματικότητα, ΔΕΝ υπάρχει δάνειο που δεν πληρώνεται. ΠΑΝΤΑ, κάποιος το πληρώνει! Αν δεν το πληρώσει αυτός που το πήρε, είτε θα το φορτωθεί το κράτος κι έτσι θα το πληρώσουμε όλοι μαζί μέσω της φορολογίας, είτε η τράπεζα θα χρειαστεί περαιτέρω κεφαλαιοποίηση και το κράτος (δηλαδή πάλι εμείς) θα δανειστεί ώστε η τράπεζα να συνεχίσει να υπάρχει, είτε η τράπεζα θα πτωχεύσει και θα χάσουν μέρος ή όλα τα λεφτά τους οι καταθέτες, είτε η τράπεζα θα αυξήσει τα επιτόκια των δανείων για να ισοσκελίσει τη χασούρα, οπότε θα αναλάβουν μεγαλύτερο βάρος όσοι εξακολουθούν να εξυπηρετούν τα δάνειά τους και θα γίνει ακόμα πιο δύσκολη η σύναψη ενός ας πούμε επιχειρηματικού δανείου, οπότε απομακρύνεται η ανάπτυξη και η μείωση της ανεργίας. Πάντως, μαγική λύση ΔΕΝ υπάρχει. Τα δάνεια που ανεύθυνα ζητά η αντιπολίτευση να διαγραφούν, ποτέ δεν διαγράφονται (όπως δεν διαγράφεται η ζημιά απ’ όσους δεν πληρώνουν εισιτήριο στο μετρό: απλώς,  το κόστος φορτώνεται στις πλάτες των υπολοίπων). Αυτά βεβαίως δεν τολμά να τα πει κανένας πολιτευτής. Γνωρίζουν όλοι το πάθος που έχουν οι περισσότεροι για το σπίτι τους. Πάθος που δεν τους αφήνει να δουν καθαρά την πικρή αλήθεια: ότι το σπίτι που κατοικούν, στην πραγματικότητα δεν τους ανήκει.

Πολλοί θα πουν: «όταν πήρα το δάνειο έπαιρνα μεγάλο μισθό! πού να φανταστώ ότι θα κόβονταν στη μέση;». Άλλοι θα πουν: «η τράπεζα με πίεζε! με έπαιρνε τηλέφωνο, μου έκανε προσφορές». Δικαιολογημένος; Για κάθε έναν που έπαιρνε δάνειο, υπήρχαν άλλοι δύο που δεν υπέκυπταν στον πειρασμό! Ακόμη όμως κι αν είσαι δικαιολογημένος, δεν αλλάζει κάτι! Έπαιξες κι έχασες. Αν εσύ που πήρες δάνειο θεωρείς πως δεν φταις καθόλου, άλλο τόσο και περισσότερο δεν φταίνε οι άλλοι που ζητάς – ίσως χωρίς να το καταλαβαίνεις – να το πληρώσουν για σένα. Τότε, «να πληρώσουν οι τράπεζες!». Καταρχήν, για να είμαστε δίκαιοι, ούτε οι τράπεζες φταίνε με τη στενή έννοια. Ούτε αυτές μπορούσαν να φανταστούν ότι θα σου έκοβαν το μισθό στη μέση. Κι αυτές χαμένες είναι από την κρίση. Άλλωστε, οι τράπεζες δεν είναι τίποτα άλλο παρά ανώνυμες εταιρίες και μάλιστα χρεωκοπημένες. Όταν λοιπόν λέμε, «να πληρώσουν οι Τράπεζες», στην πραγματικότητα λέμε: «να πληρώσουν οι χιλιάδες μικρομέτοχοι, που επέλεξαν να μετατρέψουν τους κόπους τους σε τραπεζικές μετοχές». Αν εξαιρέσουμε τους υψηλόβαθμους διοικητικούς υπαλλήλους και μια χούφτα ανθρώπων που κατέχουν μεγάλα πακέτα μετοχών (που όμως δεν ξεπερνούν το 5-10% της αξίας κάθε τράπεζας), το μεγαλύτερο μέρος τους ανήκει στους εκατοντάδες χιλιάδες μικρομετόχους, που είχαν την ατυχία να μετατρέψουν τους κόπους μιας ζωής, σε χαρτιά που πλέον έχασαν το μεγαλύτερο μέρος της αξίας τους.

Αφού λοιπόν συμφωνήσαμε ότι για να διαγραφούν δάνεια, πρέπει κάποιοι άλλοι να τα πληρώσουν (το ίδιο ισχύει κατ’ αναλογία και για το κούρεμα, τη μείωση των επιτοκίων ή την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής τους), ας εξετάσουμε ποιά δάνεια θα μπορούσε να αφορά μια τέτοια ρύθμιση. Κατά τη γνώμη μου, η όποια ρύθμιση θα πρέπει να εξετάζει αποκλειστικά, το αν ο οφειλέτης βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχιας. Δεν ενδιαφέρει αν έπεσε έξω στους υπολογισμούς του – το ίδιο συμβαίνει κάθε μέρα στη ζωή πολλών από εμάς. Κι άλλοι ήθελαν να πάρουν δάνειο αλλά προτίμησαν να μη ρισκάρουν. Είναι άδικο να φορτωθούν τους κακούς υπολογισμούς ή τη βιασύνη εκείνων που πήραν. Δεν άκουσα κανέναν βουλευτή να φωνάζει ας πούμε για την προστασία των ενοικιαστών! Δεν υπάρχει κάποια ειδική ρύθμιση που να προστατεύει όποιον έμεινε άνεργος και αδυνατεί να πληρώσει το νοίκι του! Γιατί να υπάρχει αποκλειστικά για τους δανειολήπτες στεγαστικών δανείων; Γιατί να μην προστατεύεται κι αυτός που λειτούργησε συνετά και δεν πήρε δάνειο, είχε όμως την ατυχία να χάσει τη δουλειά του και η οικογένειά του πεινάει; Γιατί να μην προστατεύεται και το δάνειο που πήρε κανείς για το μαγαζί του; Πάντα κορόιδο ο συνετός; Κορόιδο αυτός που δεν έχτισε αυθαίρετο, για να του δοθεί μετά δυνατότητα «τακτοποιήσης»; Κορόιδο ο λογιστικά εντάξει, αφού και στον άλλο δόθηκε δυνατότητα «περαίωσης»; Κορόιδο αυτός που δεν πήρε δάνειο, αφού θα έρχονταν μετά το κράτος να τον σώσει; Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η αναστολή των πλειστηριασμών κρατά τεχνητά ψηλά τις τιμές των ακινήτων και συνεπώς το ύψος των ενοικίων. Έτσι, οι φτωχότεροι καλούνται να πληρώνουν υψηλότερο ενοίκιο από αυτό που θα μπορούσαν να πετύχουν, προκειμένου να προστατευτεί το σπίτι των πλουσιότερων. Το δίκαιο προστάζει ο δανειολήπτης που αδυνατεί να πληρώσει, να πουλήσει το ακίνητο  – έστω με ζημιά – ή να το δώσει στην τράπεζα. Κι αν κάποιος βρίσκεται σε πραγματική ανέχεια, ας αναλάβουμε εμείς ως κοινωνία κατ’ εξαίρεση το βάρος του. Δεν μπορεί όμως να πληρώσουν φτωχοί ενοικιαστές ακίνητο 200 ή 150 τετραγωνικών, μόνο και μόνο επειδή η παράδοση θέλει την οικία ιερή, την ώρα που ο ιδιοκτήτης της κερδίζει περισσότερα απ’ όσα χρειάζεται για να νοικιάσει ένα σπίτι. Και των ενοικιαστών η εστία ιερή είναι. Δεν είναι δυνατόν οι μη έχοντες να πληρώνουν συνεχώς τους έχοντες σε αυτή τη χώρα.

*Ο Γιώργος Καραβάνας είναι Βιολόγος και μέλος της ΔΕ της ΔΡΑΣΗΣ (www.drassi.gr)

Πηγή: Γιώργος Καραβάνας