Γράφει ο Κώστας Στούπας

Δημοσιεύθηκε στο Capital στις 19 Δεκεμβρίου 2013

«Η εντιμότητα στην πολιτική είναι συνέπεια της δύναμης, η υποκρισία: αποτέλεσμα της αδυναμίας»

Βλαδίμηρος Λένιν

Στον κόσμο των «επαράτων» και «βδελυρών»  αγορών παρά την «ανοσιότητα» της πρόκρισης του ιδιωτικού  συμφέροντος έχουν δημιουργηθεί κάποιοι σαφείς κανόνες προκειμένου να εξασφαλίζονται,  η ομαλή λειτουργία, η εντιμότητα και οι ίσες ευκαιρίες των μετεχόντων.

Ένα βασικό ζήτημα στη λειτουργία των αγορών αλλά και των κοινωνιών εν γένει είναι η σύγκρουση συμφέροντος (Conflicts of interests) που επί της ουσίας εντοπίζεται στη διάσταση μεταξύ συμφέροντος διαχειριστή και δικαιούχου.

Κάποιος δηλαδή που εκπροσωπεί συμφέροντα άλλων, δεν μπορεί να το πράττει όταν τα συμφέροντα αυτά έρχονται σε σύγκρουση με τα δικά του, προσωπικά συμφέροντα. Αν συμβαίνει αυτό δεν μπορεί να εκτελεί τα καθήκοντά του αντικειμενικά, λόγω αντιθέτων των προσωπικών ή οικογενειακών συμφερόντων.

Όταν π.χ. υποστηρίζει ένας πολιτικός την παραμονή της χώρας στο ευρώ και την προσωπική του κινητή περιουσία την έχει επενδύσει σε αξιόγραφα του εξωτερικού, υπάρχει σύγκρουση συμφέροντος.

Το ίδιο βέβαια συμβαίνει κι  αν κάποιος  υποστηρίζει πολιτικά την απαγόρευση των πλειστηριασμών που σημαίνει, πως συμβάλλει στην αύξηση του ρίσκου «κουρέματος» των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες, ενώ ο ίδιος έχει εξασφαλίσει τη δική του περιουσία σε ανάλογα ιδρύματα της αλλοδαπής ή ξένα νομίσματα.

Το  2009 κάποιος με 500.000 ευρώ αγόραζε μια πολυτελή κατοικία στα Βόρεια Προάστεια της Αθήνας. Σήμερα με τα ίδια χρήματα αγοράζει ίσως και δυο. Αν η Ελλάδα βγει από το ευρώ και επιστρέψει στη δραχμή κάποιος που έχει φυλάξει τα χρήματα αυτά στο εξωτερικό, θα μπορεί να αγοράσει ενδεχομένως τέσσερα ή πέντε  ακίνητα…

Ο πενταπλασιασμός ή όχι (ή έστω διπλασιασμός) της περιουσίας κάποιου εντός της χώρας είναι σημαντικό συμφέρον ώστε να προκληθεί να το εξυπηρετήσει σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος;

Άρα, κάποιος (όποιος με την πολιτική του θέση μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις) που δημόσια υποστηρίζει την παραμονή της χώρας στο ευρώ και ιδιωτικά ο ίδιος θα έχει συμφέρον η χώρα να χρεοκοπήσει και να πάει στη δραχμή εμπίπτει στο ζήτημα της σύγκρουσης συμφερόντων…

Στον κόσμο των επιχειρήσεων και της επενδυτικής οι άνθρωποι που εντοπίζουν σύγκρουση συμφέροντος το δηλώνουν και παραιτούνται από τη διαχείριση των επίμαχων ζητημάτων. Το ίδιο συμβαίνει και στη δικαιοσύνη…

Στην πολιτική συμβαίνει από ελάχιστα ως καθόλου.

Η σύγκρουση στο συνδικαλισμό…

Ο συνδικαλιστής που εκπροσωπεί τα συμφέροντα των εργαζομένων ενός κλάδου, επιτρέπεται να εισπράττει έστω και εκ των υστέρων το προϊόν των καταβολών ενός εργοδότη τα συμφέροντα του οποίου αντιμάχονταν προς όφελος των εργαζομένων;

Εδώ δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων και ηθικό πρόβλημα;

Νομότυπα βέβαια μπορεί όσο ο συνδικαλιστής ασχολούταν με το συνδικαλισμό να ανέβαινε τα κλιμάκια και να λάμβανε μισθούς ανάλογους με τα στελέχη (Golden Boys) της τράπεζας που εξασφάλιζαν τα συμφέροντα της τράπεζας με αποδοτικό τρόπο…

Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις αμείβουν με το παραπάνω αυτούς που τους φέρνουν λεφτά στο ταμείο. Ο συνδικαλιστής φέρνει λεφτά στο ταμείο. Και αν ναι, αυτό είναι επιλήψιμο;

Όντως με τα ιδιωτικά προγράμματα μπορεί να υπάρχουν στελέχη υψηλής ευθύνης και απόδοσης που να λαμβάνουν κάποιο είδος εφάπαξ ύψους εκατομμυρίου. Οι ταμίες και οι καθαρίστριες στα αντίστοιχα προγράμματα βγαίνουν στη σύνταξη λαμβάνοντας εκατομμύρια;

Είναι θεμιτό και αποδεκτό συνδικαλιστής εκ των υστέρων να αποκαλύπτεται πως είχε τις ίδιες απολαβές με το golden boy και ευθέως και εντίμως επεδίωκε τα συμφέροντα των μετόχων, του διεθνούς κεφαλαίου κ.λπ. σε βάρος και των εργαζομένων, των πελατών ή των ανταγωνιστών αν το απαιτήσουν οι περιστάσεις;

Κάποιος που αμείβεται και ασφαλίζεται από μια μικρή ιδιωτική ξένη τράπεζα για να είναι συνδικαλιστής και πρόεδρος της εθνικής ομοσπονδίας, όταν αποφασίζει απεργίες στις οποίες συμμετέχουν μόνο οι εργαζόμενοι των κρατικών και κάποιων από τις μεγάλες ιδιωτικές τράπεζες και σχεδόν ποτέ οι μικρές και ξένες, λειτουργεί προς τα συμφέρον των τελευταίων ακούσια ή εκούσια;

Όταν το άτομο αυτό προκύπτει πως πλουτίζει με φροντίδα των τραπεζών που ανέντιμα ωφελήθηκαν δημιουργείται πρόβλημα που μπορεί να ενέχει και νομικές προεκτάσεις;

Τα παραπάνω προβλήματα αποκτούν ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις αν τα στελέχη της αριστεράς που φωτογραφίζονται επικαλούνται ηθικά κίνητρα και όχι πολιτικά ή κίνητρα του ιδίου συμφέροντος που θα μπορούσε να είναι και ειλικρινές και θεμιτό.

Μερικά άλλα παραδείγματα

Πόσο ηθικό είναι κάποιος δημόσια να καταγγέλλει την ιδιωτική ασφάλιση και με μεγάλες εισφορές στα δημόσια να την καθιστά απαγορευμένη, ο ίδιος να απολαμβάνει τα πλεονεκτήματα της ιδιωτικής ασφάλισης, κατά σκανδαλώδη τρόπο;

Πόσο ηθικό και πέρα από τη σύγκρουση συμφέροντος είναι κάποιος πολιτικός δημόσια να αντιτίθεται στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, να ανέχεται ή και να υποκινεί μέσω ανεγκέφαλων οπαδών χάος και το κλείσιμο των δημόσιων πανεπιστημίων και τα δικά του παιδιά να τα στέλνει να σπουδάζουν στο εξωτερικό; Τα παιδιά του δεν θα έχουν πλεονέκτημα έναντι των «ιθαγενών»;

Υπάρχουν πολλά ζητήματα που ένα δημόσιο πρόσωπο που διαχειρίζεται ή θέλει να διαχειριστεί δημόσια ζητήματα και δη οικονομικά που χρειάζονται προσοχής ιδιαίτερης.

Πηγή: Capital