Γράφει ο Ανδρέας Ζαμπούκας

Δημοσιεύθηκε στο Capital στις 15 Ιανουαρίου 2014

Αν παρακάμψει κανείς όλες τις ιδεολογίες των θεωρητικών, θα μπορέσει να μελετήσει νηφάλια και πρακτικά, το ρόλο του ανθρώπου μέσα στις κοινωνίες. Ως τώρα και ειδικά στην Ελλάδα, ψάχνουμε τρόπους να προσαρμόσουμε τον άνθρωπο στα συστήματα και όχι τα συστήματα στον άνθρωπο. Από τότε που μας έφτιαξαν το κράτος, εισάγουμε τα πάντα. Αγαθά, δομές, μηχανισμούς, κανόνες, γνώσεις, συνήθειες και πολλές ιδεολογίες. Τόσες πολλές που είναι δύσκολο να τις «καταναλώσουμε». Επειδή μας αρέσουν οι φανταστικές ιστορίες από την εποχή του Ομήρου, βρίσκουμε πάντα διέξοδο στην υιοθέτηση θεωριών διαχείρισης της δημόσιας ζωής, χωρίς να εξετάζουμε πρώτα, αν μπορούμε να τις εφαρμόσουμε στην πράξη.

Λίγο πολύ, αυτή είναι η χαρακτηριστική όψη του μικροκαπιταλισμού που σαπίζει τον πολιτισμό μας και εμποδίζει την ανάπτυξη σε όλα τα επίπεδα. Εισαγωγές και αντιγραφή. Πιθηκισμοί και εφαρμογή πρακτικών που δεν ταιριάζουν ούτε στην ιδιοσυγκρασία μας ούτε στην κληρονομιά της κοινωνικοπολιτικής μας ταυτότητας. Σε σχολεία, πανεπιστήμια, νοσοκομεία, υπηρεσίες, δημοσιονομική πολιτική, οικονομία.

Το ίδιο ακριβώς γίνεται και με τη διαχείριση του δημόσιου χρήματος. Θα μπορούσα να φτιάξω δεκάδες πίνακες αποτυχίας της πολιτικής εξουσίας να προστατεύσει τα δημόσια ταμεία, από το 1830 έως σήμερα. Άπειρα τα δείγματα και κραυγαλέες οι περιπτώσεις. Κι αν δεν υπήρχαν τα συμφέροντα των ξένων να μας θέλουν κράτος θα το είχαμε διαλύσει στα πρώτα πενήντα χρόνια. Με λίγα λόγια, όλοι κλέβουν. Όποιον κι αν βάλεις να κρατήσει κουμπαρά του ελληνικού κράτους θα τον αδειάσει. Οι ελάχιστοι ολιγαρκείς δεν είναι δυνατόν να επαρκούν για να λειτουργήσει μακροπρόθεσμα και αποδοτικά η εμπιστοσύνη. Δεν είναι ώρα να εξηγήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό αλλά συμβαίνει. Κι όποιος θέλει να υποστηρίξει το αντίθετο, πρέπει να μας το αποδείξει ή να μας πει πως θα σταματήσει να συμβαίνει (χωρίς σφαγές και δικτατορίες του προλεταριάτου…).

Ένα μόνο μένει, να καταργήσουμε το δημόσιο χρήμα. Κι αν αυτό ακούγετε ανέφικτο, τότε να το περιορίσουμε στο ελάχιστο. Γιατί με τις μεσοβέζικες λύσεις, για άλλα διακόσια χρόνια θα παρελαύνουν μπροστά μας όλες αυτές οι τραγελαφικές φιγούρες επικαλούμενες με θράσος, την πολιτική τους «εξόντωση» και τον «θεό», που τόσο πολύ πάντα, αγαπούν και πιστεύουν.

Το δημόσιο χρήμα καταργείται, όταν κάποια στιγμή, αποφασίσεις ότι δεν θέλεις να το αρπάξεις. Τόσο απλά! Μπορείς να το κάνεις, ως πολιτεία, αν έχεις αγαθές διαθέσεις και χωρίς να εγκαταλείψεις το κοινωνικό κράτος που έχει ανάγκη η δημοκρατία. Σταμάτα λοιπόν να παρεμβαίνεις στα οικονομικά των σχολείων, των πανεπιστημίων, των νοσοκομείων, των δήμων, των ασφαλιστικών ταμείων, των εξοπλιστικών προγραμμάτων, των τραπεζών, των υποδομών. Αποδείχθηκε πως όπου βάζεις το χεράκι σου, γίνεται μύλος και ξεφυτρώνουν λαμόγια. Τι άλλο πρέπει να συμβεί; To ζήτημα δεν είναι αν θα λειτουργήσει η διαχείριση με ιδιώτες ή όχι. Όποιος κι αν το κάνει, εκείνο που χρειάζεται από σένα είναι ελέγχους και συνεχείς αποδόσεις ευθυνών. Εκεί βρίσκεται πάντα το πρόβλημα. Σ΄ αυτούς που προσποιούνται ότι ελέγχουν αλλά απλά συμμετέχουν στο φαγοπότι.

Δεν υπάρχει λοιπόν, άλλη επιλογή από τον περιορισμό του κράτους παντού, σε ό,τι αφορά τα ταμεία. Όχι τον έλεγχο, μόνο τα ταμεία. Υπάρχουν λύσεις ανταποδοτικότητας των φόρων στους Δήμους, χωρίς την εμπλοκή των κονδυλίων, ανεξάρτητων αυτοδιαχειριζόμενων ταμείων στα ιδρύματα της παιδείας, της υγείας, υπάρχει η εξελισσόμενη τραπεζική ένωση με πολύ λιγότερη εμπλοκή του κράτους, υπάρχουν ιδιώτες που φτιάχνουν υποδομές. Ακόμα και στο στρατό, θα μπορούσε να λειτουργήσει μια διοίκηση αδιάφθορων στρατιωτικών που θα ενέκρινε προγράμματα, χωρίς τις παρεμβάσεις των πολιτικών. Αρκεί να υπάρχει αξιολόγηση και η πολιτεία να παίρνει κεφάλια για όποιον απλώσει το χέρι στο «μέλι». Η δημιουργία ενός σώματος ακριβοπληρωμένων ελεγκτών δημόσιας διοίκησης που θα απολάμβαναν παράλληλα και μεγάλη κοινωνική καταξίωση, θα μπορούσε να δημιουργήσει συνθήκες νομιμότητας και διάρκεια στη δημοσιονομική εξυγίανση.

Ζούμε σε μια χώρα που δημιουργήθηκε από κλέφτες και αρματολούς. Ας το καταλάβουμε επιτέλους. Δεν περάσαμε διαφωτισμό, δεν είμαστε προτεστάντες και πάντα οι ξένοι έκαναν τα στραβά μάτια για να χειρίζονται καλύτερα τα τσιράκια τους. Διακόσια χρόνια τώρα, όλοι κλέβουν. Αν δεν ταιριάζει σε μας το λιγότερο κράτος και το ελάχιστο δημόσιο χρήμα σε ποιον ταιριάζει; Πως αλλιώς θα ψοφήσει αυτή η Λερναία Ύδρα που κρατάει τη χώρα εκατό χρόνια πίσω και φτιάχνει περιουσίες από τον κόπο των άλλων; Είναι δυνατόν να περιμένουμε από το κράτος να πληρώνει για όλα επειδή το πολιτικό σύστημα μας έχει κάνει επαίτες; Ας αλλάξει ρόλο η πολιτεία. Ας εκλέγεται τελικά ο ψωνισμένος με τη διοίκηση και τους ελέγχους. Όχι ο λιγούρης που σέρνεται για να γεμίσει λογαριασμούς και να κάνει περιουσίες. Σιγά σιγά, με τα χρόνια θα μάθουμε όλοι ότι μόνο τον ιδιώτη θα μπορούμε να κλέβουμε αλλά επειδή αυτός δε θα μας αφήνει και δεν θα είμαστε πια κλέφτες.

Ο λαϊκισμός και η δημαγωγία εμποδίζουν τις αποφασιστικές λύσεις και τις παρουσιάζουν ανέφικτες και ουτοπικές. Για να δούμε πόσο δούλεμα θα εισπράξουμε ακόμα και πόσο «ρεαλιστικό» πολιτικό αμοραλισμό θα καλλιεργήσουμε στα μυαλά μας. Άντε να έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ ν΄ ανοίξει τα δημόσια ταμεία να ξαναφάει ο κόσμος ψωμί… Κάτι σαν τα συσσίτια του Νταβέλη στην Πεντέλη, το 1850…

azampoukas@gmail.com