Γράφει ο Στέλιος Σταυρίδης

Δημοσιεύθηκε στην Εστία στις 11 Δεκεμβρίου 2010

Στο Συνέδριο CEO Summit που διοργάνωσε η Ελληνική Εταιρεία Διοίκησης Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ), με θέμα «Βιώσιμη ελπίδα – Δημιουργώντας το μέλλον», οι συμμετέχοντες είχαν την τύχη να παρακολουθήσουν μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία του Βούλγαρου καθηγητή Οικονομικών στο INSEAD, κ. Ilian Mihov.

Το πολύ αισιόδοξο μήνυμα – διαπίστωση του σπουδαίου αυτού ακαδημαϊκού ήταν, ότι ιστορία δεκαετιών αποδεικνύει ξανά και ξανά, πως «δεν υπάρχει καμμία δύναμη που να μπορεί να σταματήσει τα έθνη από την ανάπτυξη». Ακόμα και τα γνωστά και συνήθη θαλασσώματα των κυβερνήσεων, μόνο στιγμιαία και πρόσκαιρη στασιμότητα μπορούν να προκαλέσουν.

Η διαπίστωση αυτή, που είναι προϊόν εμπεριστατωμένης μελέτης διαχρονικής προόδου 100 και πλέον χωρών, για πολλές δεκαετίες, δικαιώνει όλους τους αθεράπευτα αισιόδοξους.

Όπως μας είπε ο κ. Mihov, η Ελλάδα είναι μια μικρή και ευέλικτη οικονομία, με πολλά πλεονεκτήματα, που αν τα αξιοποιήσει, θα βαδίσει εκ του ασφαλούς στο δρόμο της ανάπτυξης και της ευημερίας. Οι αισιόδοξοι – κατά κάποιους «ρομαντικοί» –  επιμένουμε, ότι η πορεία προς την πρόοδο μπορεί να γίνει πολύ ταχύτερα, χωρίς κοινωνική αναταραχή και μεγάλη περαιτέρω διόγκωση της ανεργίας και της φτώχειας. Οι «συνταγές» είναι απλούστατες και χιλιοειπωμένες, αρκεί να πειστούμε να τις εφαρμόσουμε.

Ας δούμε, όμως, τις διαπιστώσεις του κ. Mihov: Το ΑΕΠ των ΗΠΑ σε 140 χρόνια από 3.300 έφτασε 46.000 US$. Παρόλο που μεσολάβησαν συνταρακτικά (θετικά και αρνητικά) γεγονότα, η αναπτυξιακή πορεία – με μικρές διαφοροποιήσεις του ρυθμού – ήταν σταθερά ανοδική με μέση ετήσια αύξηση 1,85%.

Τεράστια εμπόδια, όπως παγκόσμιοι πόλεμοι, η μεγάλη ύφεση του 1929, οι πετρελαϊκές κρίσεις (1973 και 1979) και άλλα, είχαν σχετικά μικρές και βραχείας διάρκειας επιπτώσεις στην επιβράδυνση  του ΑΕΠ.

Σε ανάλογους ρυθμούς ανάπτυξης, άλλους πιο γρήγορους, άλλους πιο αργούς, αλλά πάντως ανάπτυξης, κινούνται και οι περισσότερες χώρες της υφηλίου, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Έτσι, φτάσαμε το 2010, οι αναδυόμενες οικονομίες να παράγουν περισσότερο από το 50% του ΑΕΠ ! Η ιστορία απέδειξε ξανά και ξανά, ότι ο μοναδικός τρόπος να καταπολεμήσει κανείς σε μακροχρόνια και διατηρήσιμη βάση την φτώχεια, είναι η ανάπτυξη.

Είτε λοιπόν το θέλουμε είτε όχι, το παγκόσμιο ΑΕΠ, συνεχώς θα αυξάνεται, άλλοτε στιγμιαία επιταχυνόμενο, άλλοτε στιγμιαία επιβραδυνόμενο. Και όσο αυτό γίνεται, καθημερινά εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο θα βγαίνουν από τα όρια της φτώχειας.

Το παραγόμενο όμως προϊόν (output) είναι αποτέλεσμα αθροίσματος κεφαλαίου και εργασίας. Ούτε η εντατικοποίηση της εργασίας, ούτε οι επενδύσεις με τεράστια κεφάλαια, μπορούν να φέρουν ικανοποιητικά αποτελέσματα σε μια επιχείρηση ή μια οικονομία, αν δεν υπάρχει υψηλή παραγωγικότητα. Παραγωγικότητα που επιτυγχάνεται με επενδύσεις σε τεχνολογία και σε αύξηση της προστιθέμενης αξίας των ανθρώπων μέσα από συνεχή επιμόρφωση και διεύρυνση της γνώσης.

Αν παρατηρήσουμε τι γίνεται ανά την υφήλιο, θα δούμε ότι κάποιες αναδυόμενες χώρες έχουν υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης και επομένως, συγκλίνουν με τις πλουσιότερες οικονομίες, ενώ άλλες παραμένουν φτωχές. Ο μοναδικός λόγος που παραμένουν φτωχές, είναι η μεγάλη τους αδυναμία να γίνουν ανταγωνιστικές. Και η ανταγωνιστικότητα των χωρών εξαρτάται καταλυτικά από το περιβάλλον που ασκείται η επιχειρηματικότητα και η οικονομική δραστηριότητα γενικότερα.

Στην Ελλάδα, οι γενικότερες ρυθμίσεις έχουν καταστήσει το κράτος εχθρικό (και εμπόδιο) στην επιχειρηματικότητα. Έτσι, καταβάλλουμε δυσανάλογα μεγάλη προσπάθεια, αναλώνοντας άσκοπα πολύ μεγάλους πόρους (χρήματα, χρόνος, κ.λπ.), για να πετύχουμε σχετικά μικρές αποδόσεις.

Γραφειοκρατία, διαφθορά, δύσκαμπτοι εργασιακοί νόμοι, ασταθές φορολογικό καθεστώς, εξωπραγματικά υψηλή φορολόγηση, απουσία εκσυγχρονισμού της δημόσιας διοίκησης, κάκιστη λειτουργία των θεσμών, είναι οι αιτίες για την τεράστια κρίση που βιώνουμε.

Δεκαετίες τώρα, οι Ευρωπαίοι εταίροι μας, μας προτρέπουν να κάνουμε διαρθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, όμως μικρόνοες πολιτικοί αυτοσχεδιάζουν ανεύθυνα και μίζερα και αντί να καλυτερεύουν, χειροτερεύουν σχεδόν τα πάντα. Ενώ με καινοτομία ουσιαστικά δεν υπάρχουν όρια στην ανάπτυξη, εμείς κινούμεθα στον αστερισμό του πασαλείμματος, της αποφυγής των επιβεβλημένων μεταρρυθμίσεων και τελικά, της υπανάπτυξης.

Γιατί άραγε στη Σιγκαπούρη το ΑΕΠ έφτασε τα 40.000 $ και στη Βενεζουέλα παραμένει το ίδιο όπως το 1975 ; Γιατί το διεθνές κεφάλαιο επενδύει στη Σιγκαπούρη (οι επενδύσεις ανέρχονται στο 35% του ΑΕΠ) και όχι στη Βενεζουέλα ; Μα διότι στη Σιγκαπούρη το περιβάλλον του επιχειρείν (Doing Business) είναι ευέλικτο, εξορθολογισμένο, λειτουργικό και αποτελεσματικό, ενώ συνεχώς μεταρρυθμίζεται εκσυγχρονιζόμενο. Αντίθετα όλες οι φτωχές χώρες έχουν κακή δημόσια διοίκηση και επομένως διαφθορά και πλήρη αναποτελεσματικότητα. Δεν υπάρχει καμμία φτωχή χώρα με καλή δημόσια διοίκηση.

Ιδού, λοιπόν, πεδίον δόξης λαμπρόν για την Ελλάδα μας. Να φτιάξει την απαραίτητη υποδομή και να απογειωθεί. Γι’αυτό όμως χρειάζονται ικανότατοι, ανεξάρτητοι και έντιμοι άνθρωποι, αποφασισμένοι να εκσυγχρονίσουν τη χώρα και να αντικαταστήσουν τους σημερινούς ανεκδιήγητους  κομματάρχες – «φύλαρχους»!