Γράφει ο Στέλιος Σταυρίδης

Δημοσιεύθηκε στην Εστία στις 12 Φεβρουαρίου 2007

Την ώρα που εμείς στην Ελλάδα ασχολούμαστε με τα ασήμαντα, που μας υπεραναλύουν κάθε βράδυ οι γνωστές «αυθεντίες» των τηλεοπτικών παραθύρων, στην Ευρώπη εντείνεται ο κοινωνικός διάλογος για την ανάγκη να αποκτήσει η εργατική νομοθεσία μεγαλύτερη ευελιξία.

Κοινός στόχος είναι να βρεθούν τρόποι, ώστε η εργατική νομοθεσία να υποστηρίζει την ευρωπαϊκή στρατηγική της Λισσαβώνας, που θέλει διατηρησιμότητα των οικονομικών επιδόσεων των επιχειρήσεων και των οικονομιών των κρατών-μελών και ταυτόχρονα, περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας.

Όλοι αρχίζουν να συνειδητοποιούν το χαμένο χρόνο, κατά τη διάρκεια του οποίου το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ της ανάπτυξης (ΑΕΠ) της Ευρώπης και άλλων περιοχών του πλανήτη μεγάλωσε σε βάρος της Ευρώπης. Οι επιπτώσεις είναι καταλυτικές, αφού το γεγονός αυτό σίγουρα και σταθερά βάζει την Ευρώπη στο περιθώριο με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αγορά εργασίας.

Το εμπόριο είναι ένας τομέας εντάσεως εργασίας, που δίνει δουλειά σε 27 εκατομμύρια ανθρώπους στην ΕΕ, αλλά και από τους λίγους τομείς που δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας. Οι μεγάλες κυρίως εμπορικές επιχειρήσεις, δίνουν ευκαιρίες σε νέους (που έχουν δυσκολία να βρουν δουλειά), να αυξήσουν τις γενικότερες προοπτικές τους μέσα από εκπαίδευση, αλλά και τις πολύτιμες εμπειρίες που αποκτούν οι εργαζόμενοι σε αυτές.

Στον εξαιρετικά ανταγωνιστικό τομέα του εμπορίου (και όχι μόνο), οι επιχειρήσεις επενδύουν σε συνεχή εκπαίδευση, προκειμένου να ικανοποιήσουν τις διαρκώς μεταβαλλόμενες και αυξανόμενες απαιτήσεις των καταναλωτών. Η εκπαίδευση αυτή αυξάνει εκ του ασφαλούς την παραγωγικότητα, αλλά και την ποιότητα εργασίας των εργαζομένων, οι οποίοι αποκτούν έτσι δεξιότητες, υπερπολύτιμες για τους ίδιους.

Στην Ευρώπη γίνεται κοινή συνείδηση ότι για να μπορέσει να υπάρξει πραγματική πρόοδος, πρέπει η εργατική νομοθεσία να αποκτήσει μεγαλύτερη ευελιξία. Ευελιξία που θα λειτουργήσει όχι μόνον προς όφελος των επιχειρήσεων (όπως φοβούνται οι «απολιθωμένοι»), αλλά κυρίως προς όφελος των εργαζομένων. Όλο και περισσότερο αντιλαμβάνονται ότι το κοινωνικό μοντέλο πάνω στο οποίο κτίστηκε η ανάπτυξη της Ευρώπης, δεν λειτουργεί πια και πρέπει να μεταρρυθμιστεί. Να γίνει πολύ πιο ευέλικτο, αλλά να παραμείνει ασφαλές για τους εργαζόμενους. Γι’αυτό και στο μέλλον θα ακουστεί πάρα πολύ ο όρος flexicurity (flexibility+security).

Η απαιτούμενη ευελιξία στην εργατική νομοθεσία των ευρωπαϊκών κρατών (και ειδικά στην Ελλάδα που έχουμε μείνει απελπιστικά πίσω), πρέπει να περιλαμβάνει ευέλικτα ωράρια, μερική απασχόληση, τηλεργασία, εργασία για τους φοιτητές, κλπ.

Σε αυτό το πνεύμα, οι κυβερνήσεις πρέπει να δώσουν κίνητρα για την προώθηση της ισορροπίας μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, «ενεργούς γήρανσης» (αντί από νωρίς στην απραξία της σύνταξης) και δια βίου μάθησης. Η εργατική νομοθεσία, αντί να περιορίζει διαφορετικούς τρόπους εργασίας, πρέπει να επιτρέπει και να ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να προσφέρουν μεγάλη γκάμα εναλλακτικών μορφών εργασίας, όπως πλήρη ή μερική απασχόληση, κανονικά ή μη ωράρια, προσωρινή ή απασχόληση αορίστου χρόνου, κλπ. Σχετική μελέτη στην Φινλανδία έδειξε, ότι τα 2/3 των ημιαπασχολουμένων (part-timers) το κάνουν από προσωπική επιλογή και μόνο το 1/3 αναγκάζονται να το δεχθούν, προκειμένου να βρουν δουλειά.

Η ραγδαία αλλαγή των συνθηκών επιβάλλει συνεχή προσαρμογή στα νέα δεδομένα. Στην Σουηδία π.χ. το 69% των εργαζομένων ανδρών κάνουν χρήση άδειας πατρότητας. Ο μέσος όρος της Ευρώπης είναι 30%, ενώ Ελλάδα και Κύπρος βρίσκονται ακόμη στο 1% !

Ο νομοθέτης οφείλει να αντιληφθεί ότι περιορίζοντας την ευελιξία των επιχειρήσεων, ουσιαστικά περιορίζει τις επιλογές των εργαζομένων, να προσαρμόσουν την εργασία τους στο δικό τους τρόπο ζωής, με αποτέλεσμα να τους αναγκάζει να παραμένουν άνεργοι.

Δυστυχώς, οι προπαγανδιστές της συντήρησης, οι γνωστοί δήθεν «πεφωτισμένοι προοδευτικοί», ερμηνεύουν αυθαίρετα και διακωμωδούν όλους εκείνους που ζητούν μεγαλύτερη ευελιξία, κατηγορώντας τους ότι ουσιαστικά δεν θέλουν κανόνες ούτε κοινωνική προστασία. Κάτι τέτοιο είναι ψευδέστατο. Η ευελιξία είναι απολύτως συμβατή με την κοινωνική προστασία και χρειάζεται πολλή δουλειά, μέχρι να συμφωνήσουμε για την τεράστια αξία της ευελιξίας για επιχειρήσεις και εργαζομένους.

Ποιότητα και ευελιξία είναι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος. Σήμερα, που η γνώση δημιουργεί πλούτο, οι νέοι ψάχνουν για εργασία που θα έχει νόημα και αξία, αυτονομία, θα τους παρακινεί να προοδεύουν διαρκώς, θα τους δίνει πολλαπλές ευκαιρίες μάθησης και θα τους επιτρέπει να έχουν ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής.

Σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, η εργατική νομοθεσία πρέπει να ενθαρρύνει νέες προσεγγίσεις, να εστιάζει δηλαδή στο πως θα αποκτήσουν οι εργαζόμενοι δεξιότητες, ώστε να μπορούν να προσαρμόζονται σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο.

Η Ευρώπη και πολύ περισσότερο η Ελλάδα, πρέπει να δημιουργήσει το περιβάλλον και τη νομοθεσία που δεν θα προστατεύει τους «κρατούντες» σε βάρος των νέων και των ανέργων.

Η σημερινή εργατική νομοθεσία είναι τεράστιο εμπόδιο σε όλα αυτά. Τεράστιο εμπόδιο στο μέλλον των παιδιών μας. Εμποδίζει και μάλιστα δραματικά την καινοτομία, που είναι η σημαντικότερη προϋπόθεση για αύξηση της παραγωγικότητας. Όχι τόσο σε προϊόντα, όσο σε διαδικασίες, αλλά και τρόπους ανάπτυξης και λειτουργίας των επιχειρήσεων. Γι’αυτό και πρέπει άμεσα να εκσυγχρονιστεί. Στην Ευρώπη αρχίζουν να το καταλαβαίνουν. Εμείς πότε θα το καταλάβουμε ;