Κεντρικό άρθρο εφημερίδας Εστία στις 20 Σεπτεμβρίου 2014

Υπαίτιοι καταστροφής οι συχνές εκλογές

Στο εξαιρετικό βιβλίο τα «Γιατί Αποτυγχάνουν τα Έθνη» (Why Nations Fail) των καθηγητών Ρόμπινσον και Ατζέμογλου, καταδεικνύεται πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν οι πολιτικοί θεσμοί στην εξέλιξη των οικονομιών. Στα κράτη όπου οι δημοκρατικοί θεσμοί είναι ανοικτοί σε ολόκληρη την κοινωνία (inclusive political institutions), η οικονομία λειτουργεί ελεύθερα και παράγει πλούτο και ευημερία για όλους. Ενώ στα κράτη με συστήματα που παρεμποδίζουν την συμμετοχή του κοινωνικού συνόλου στην λήψη πολιτικών και άλλων αποφάσεων (extractive political institutions), η παραγωγή πλούτου και η διάχυση του στους πολίτες καθίσταται προβληματική.

Οι δύο συγγραφείς θεωρούν εξ’ ίσου καθοριστική για την οικονομική ευημερία, την πλήρη διασφάλιση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας (property rights). Είναι κάτι που έχει υποστηρίξει και ο διαπρεπής οικονομολόγος Χερνάντο Ντε Σότο στο βιβλίο του «Το Μυστήριο του Κεφαλαίου» (The Mystery of Capital). Αν δεν είναι απόλυτα διασφαλισμένη η ιδιοκτησία – και δη των ακινήτων –αυτή δύσκολα μπορεί να μετατραπεί δια του τραπεζικού συστήματος σε ενεργό κεφάλαιο (working capital) που δημιουργεί πλούτο. Δηλαδή τόσο οι δυο προαναφερθέντες συγγραφείς, όσο και ο ντε Σότο συμφωνούν ότι η βάση για την οικονομική ευημερία είναι η καλή λειτουργία των θεσμών. Όπερ σημαίνει και σταθερή λειτουργία τους.

Η «Εστία» έχει υποστηρίξει ότι ο κύριος λόγος για τον οποίο οδηγήθηκε η Ελλάς στην δημοσιονομική και οικονομική καταστροφή από την οποία δεν έχει ακόμη απεμπλακεί, ήταν η βάναυση παραβίαση του εκλογικού κύκλου της τετραετίας από τον Γ. Παπανδρέου το 2009. Το ότι έσυρε την χώρα σε πρόωρες εκλογές δύο χρόνια πριν από την ώρα τους, επενήργησε καταλυτικά στην οικονομία. Ως προς τα δημοσιονομικά, είναι βέβαιο ότι το έλλειμμα ουδέποτε θα είχε φθάσει στο 12,7% του ΑΕΠ (και μετά την αναθεώρηση στο 15,4%), αν είχε αφεθεί η Κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή να ολοκληρώσει την θητεία της. Διότι θα είχε υποχρεωθεί να λάβει διορθωτικά μέτρα ώστε το έλλειμμα του έτους εκείνου να μην υπερβεί τα επίπεδα του 8% του ΑΕΠ. Αντίθετα, οι απειλές Παπανδρέου ότι θα την έριχνε κατά την προεδρική εκλογή και η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες απετέλεσαν διέξοδο για την τότε Κυβέρνηση να μην λάβει μέτρα και να απεκδυθεί τις ευθύνες της.

Ο κανόνας της τετραετίας είναι παγκόσμιος. Η διεθνής εμπειρία έχει καταδείξει ότι για να φέρει μια κυβέρνηση εις πέρας την πολιτική της με άνεση και χωρίς κατάχρηση χρόνου, το ιδεώδες διάστημα είναι τα τέσσερα ή το πολύ τα πέντε χρόνια. Αν αυτό εθεωρείτο ανεπαρκές, η θητεία των Κοινοβουλίων, των Κυβερνήσεων και των Προέδρων δεν θα ήταν τετραετής ή πενταετής αλλά εξαετής ή επταετής. Ενώ αν η τετραετία εθεωρείτο μεγάλο διάστημα, για μια κυβέρνηση, θα είχε επικρατήσει π.χ. η διετία, όπως συμβαίνει σε σωματεία και άλλους φορείς. Οι δε κυβερνήσεις θα εκλέγονταν όχι για τέσσερα χρόνια, αλλά για δύο. Όμως το γεγονός ότι σχεδόν σε όλα τα δημοκρατικά κράτη του κόσμου έχει επικρατήσει η τετραετία, σημαίνει ότι το διάστημα αυτό είναι το πλέον ενδεδειγμένο και πρόσφορο για να αναπτύξει και ολοκληρώσει το έργο της μία Κυβέρνηση. Και αν ο λαός το εγκρίνει, τότε την επανεκλέγει για δεύτερη, σπανίως δε για τρίτη ή και τέταρτη τετραετία.

Είναι λοιπόν θεμελιώδες να τηρείται ο θεσμός της τετραετούς κυβερνητικής θητείας για να μπορούν να εφαρμόζονται πλήρως οι πολιτικές που οδηγούν στην δημιουργία πλούτου και την διάχυση του στην κοινωνία. Αν δεν παρέχεται αυτό το διάστημα, τότε δεν είναι δυνατόν να αποδώσει οιαδήποτε πολιτική. Διότι όταν καταρτίζει ένα πρόγραμμα η Κυβέρνηση ή ένα υπουργείο, απαιτείται κάποιος χρόνος μέχρι αυτό να αποφέρει καρπούς. Οι δε συχνές αλλαγές ακόμη και υπουργών στην ίδια Κυβέρνηση, συνήθως οδηγούν σε εγκατάλειψη προγραμμάτων και αποτυχία τους. Πόσο μάλλον όταν αλλάζει ανά διετία ολόκληρη η Κυβέρνηση. Αυτό που βιώσαμε το 2009 είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα του που μπορεί να οδηγήσει η πολιτική αστάθεια και η καταστρατήγηση των πολιτικών θεσμών. Το ότι ο κ. Γ. Παπανδρέου απείλησε να ρίξει πρόωρα την Κυβέρνηση Καραμανλή κατά την προεδρική εκλογή, οδήγησε την οικονομία στην καταστροφή.

Σήμερα, ο αρχηγός της αξιωματικής Αντιπολίτευσης επαναλαμβάνει το ίδιο. Μάλιστα χρησιμοποιεί –και αυτός –ένα άκρως δημαγωγικό επιχείρημα. Ότι στις δημοκρατίες δεν υπάρχουν αδιέξοδα αφού τον τελευταίο λόγο έχει ο λαός που υποτίθεται ότι είναι «σοφός» στις επιλογές του. Όμως το γεγονός ότι φθάσαμε στην οικονομική κρίση, σε επιλογές του λαού οφείλεται. Το 2009 ο λαός ανέδειξε τον Γ. Παπανδρέου στην εξουσία. Και με την ίδια ευκολία φέρεται έτοιμος να φέρει τώρα στην εξουσία τον Αλέξη Τσίπρα, μετά από τυχόν πρόωρη διάλυση της Βουλής λόγω μη ανάδειξης Προέδρου της Δημοκρατίας. Γι’ αυτό έχει τεράστια σημασία η τήρηση των θεσμών. Τυχόν διάλυση της Βουλής και διενέργεια εκλογών για τέταρτη φορά εντός πενταετίας, θα οδηγήσει σε νέα οικονομική καταστροφή.