Κύριο άρθρο εφημερίδας Εστία στις 8 Νοεμβρίου 2014 

Ἡ κρίσις ἐνισχύει τήν ἀτομική πρωτοβουλία

Ἕνας ἀπό τούς λόγους πού ἡ Ἑλλάς ὁδηγήθηκε στήν δεινή οἰκονομική κρίση τῆς τελευταίας πενταετίας εἶναι τό γεγονός ὅτι εἶχε πρό πολλοῦ παύσει νά εἶναι χώρα δημιουργῶν καί εἶχε καταστῆ χώρα ὑπαλλήλων, καί δή δημοσίων. Αὐτό δέν σημαίνει ὅτι οἱ ὑπάλληλοι, ἰδιωτικοί καί δημόσιοι, δεν εἶναι δημιουργικοί καί παραγωγικοί. Ὅμως αὐτοί πού δημιουργοῦν ἀνάπτυξη καί θέσεις ἐργασίας εἶναι κατά κανόνα οἱ ἀναλαμβάνοντες ἐπιχειρηματικές πρωτοβουλίες. Καί αὐτή ἡ κατηγορία ἦταν μονίμως δέσμια τοῦ κράτους καί τῆς γραφειοκρατίας, ὥστε νά μήν ὑπάρχουν κίνητρα γιά δημιουργικές πρωτοβουλίες. Ἀντίθετα, ἡ ὑπαλληλία στήν Ἑλλάδα ἔχαιρε ὑπερμέτρου προστασίας σέ σχέση πρός τήν συμμετοχή της στήν δημιουργία ἐθνικοῦ πλούτου.

Ὑπ΄ αὐτή τήν ἔννοια, ἡ κρίσις τῆς τελευταίας πενταετίας μπορεῖ νά ἐπιφέρη ἀναδιάρθρωση τῆς ἑλληνικῆς οἰκονομίας, πρός μία πιό παραγωγική κατεύθυνση. Καί ἀπό χώρα ὑπαλλήλων, νά καταστοῦμε σταδιακά χώρα δημιουργῶν.

Διέξοδος ἀπό τήν ἀνεργία 

Σήμερα ἡ ἀνεργία πού πλήσσει ἕνα τεράστιο ἀριθμό νέων, μπορεῖ νά ἐπενεργήση ὡς κίνητρο καί νά τούς ὁδηγήση πρός πιό δημιουργικούς δρόμους. Τίς προηγούμενες δεκαετίες, ἡ φιλοδοξία πολλῶν νέων περιορίζετο σέ μία θέση στο δημόσιο ἤ σέ μία «σίγουρη» θέση στόν ἰδιωτικό τομέα. Διορίζοντο ἤ προσελαμβάνοντο καί ἐκεῖ τελείωνε κάθε φιλοδοξία τους καί κάθε διάθεσις γιά δημιουργία. Ἀκόμη καί οἱ ἱκανοί ὑπάλληλοι, ἀργά ἤ γρήγορα συνεθλίβοντο ἀπό τό σύστημα. Ὅποιος τολμοῦσε νά προσφέρη κάτι περισσότερο, γινόταν δακτυλοδεικτούμενος ἀπό τούς συναδέλφους του. Ὄχι μόνον στόν δημόσιο τομέα, ἀλλά καί στόν ἰδιωτικό. Τό κυρίαρχο σύνθημα τῆς ἀριστεροκρατούμενης κοινωνίας μας ἦταν τό «ὄχι στήν ἐντατικοποίηση τῆς ἐργασίας».

Τώρα ὅμως αὐτό τελείωσε. Ὁ καθένας προσπαθεῖ ἀπεγνωσμένα νά ἐξασφαλίση ἀπασχόληση. Αὐτό πού παλαιά ἐθεωρεῖτο κοινωνικό «δικαίωμα», τώρα εἶναι ζητούμενο. Καί ἐπειδή οἱ θέσεις ἀπασχολήσεως τελοῦν σέ ἀνεπάρκεια καί δημιουργοῦνται μέ τό σταγονόμετρο, ἀναγκάζονται οἱ νέοι – ὅσοι δέν φεύγουν στό ἐξωτερικό – να δημιουργήσουν ἀκόμη και δικές τους δουλειές. Σέ αὐτό βοηθοῦν τό διαδίκτυο καί οἱ νέοι τρόποι ἐπικοινωνίας. Ὑπάρχουν ἀμέτρητες ἐπαγγελματικές προσπάθειες πού ξεπήδησαν ἀπό τό μηδέν, μέσα ἀπό ἕναν ἠλεκτρονικό ὑπολογιστή. Διότι σήμερα πού κάθε δημιουργικός ἄνθρωπος ἔχει πλήρη πρόσβαση στίς πληροφορίες καί τήν γνώση, μπορεῖ νά δημιουργήση μία ἀτομική ἤ ἑταιρική ἐπιχείρηση χωρίς ἰδιαίτερα κεφάλαια.

Μάλιστα σέ ὅλη αὐτή τήν μετεξέλιξη οἱ Ἕλληνες ἔχουν τεράστια συγκριτικά πλεονεκτήματα ἔναντι τῶν ξένων.

Πρῶτον διότι εἶναι ἐκ φύσεως δημιουργικοί καί εὑρηματικοί. Αὐτό πού εἶχε καταστρέψει μέχρι τώρα τήν δημιουργικότητά τους ἦταν τό ἴδιο τό σύστημα. Ὁ κρατισμός, ἡ γραφειοκρατία καί ἡ ἰσοπεδωτική νοοτροπία τῆς ὑπαλληλίας. Δεύτερον, διότι οἱ περισσότεροι Ἕλληνες ὁμιλοῦν μία δεύτερη γλώσσα, συνήθως ἀγγλικά, τό ὁποῖο εἶναι πολύ σημαντικό ἐργαλεῖο σέ ὅλες τίς σύγχρονες ἐπιχειρηματικές δραστηριότητες, ἀλλά καί σέ πολλά ἄλλα ἐπαγγέλματα, ὅπως π.χ. τά τουριστικά. Τρίτον καί κυριώτερον, διότι οἱ Ἕλληνες ζοῦμε σέ μία χώρα εὐλογημένη ἀπό τόν Θεό, ἡ ὁποία, ὅποια κρίση καί ἄν διέρχεται, εἶναι πάντοτε μαγνήτης γιά τούς ξένους.

Ἄραγε θά μποροῦσε ἄλλη δυτική χώρα νά ξεπεράση μία τόσο ἔντονη δημοσιονομική καί οἰκονομική κρίση σάν τήν δική μας; Θά μποροῦσε νά πετύχη μέσα σέ μία πενταετία τον μηδενισμό τοῦ ἐτησίου δημοσιονομικοῦ της ἐλλείμματος, πού εἶχε φθάσει στά ἐπίπεδα τῶν 33 δίς εὐρώ (15% τοῦ ΑΕΠ); Θά μποροῦσε νά ἀντεπεξέλθη στήν μείωση κατά το 1/4 τοῦ ἐθνικοῦ της προϊόντος, μέσα σέ μία πενταετία, χωρίς μείζονες κοινωνικές ἀναταραχές; Τό γεγονός ὅτι ἡ κοινωνία μας στάθηκε μέχρι στιγμῆς ὄρθια, δείχνει ὅτι οἱ Ἕλληνες ἔχουμε τήν δυνατότητα νά ἀντιμετωπίζουμε τίς δυσκολίες. Καί ὅτι τελικά βρίσκουμε τόν τρόπο νά προσαρμοσθοῦμε στήν πραγματικότητα καί νά καταστοῦμε δημιουργικοί. Στήν μακραίωνα πορεία τῆς Ἱστορίας τοῦ τόπου μας, ἡ παροῦσα κρίσις δέν θά εἶναι παρά μία μικρή παρένθεσις.

Ἡ ἑπόμενη γενιά 

Βέβαια, ἀπό τήν κακῶς νοουμένη νοοτροπία τῆς ὑπαλληλίας πού καλλιεργήθηκε τίς τελευταῖες δεκαετίες, καταδικάσθηκε μία ὁλόκληρη γενιά. Αὐτή ἡ γενιά, ἄν θέλουμε νά εἴμαστε εἰλικρινεῖς, δύσκολα θά μπορέση νά ξανασταθῆ στά πόδια της καί νά ἀνακάμψη. Ὅμως ἡ γενιά πού ἔρχεται, αὐτή πού εἶναι σήμερα σέ ἀναζήτηση ἐργασίας καί πρέπει νά ἀγωνισθῆ σκληρά γιά νά τήν ἐξασφαλίση, θά εἶναι ἐκ τῶν πραγμάτων πιό ἀνταγωνιστική, δημιουργική καί ἀποδοτική. Αὐτό εἶναι τό ἀποτέλεσμα τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως. Ἐνῶ τά πάντα ἐθεωροῦντο δεδομένα καί ἡ κοινωνία μας εἶχε ἐπαναπαυθῆ, τώρα πρέπει νά δώση μάχη γιά νά ἀποκτήση ἀκόμη καί τά αὐτονόητα.

Ἡ ἑλληνική κοινωνία ἔχει προσαρμοσθῆ στήν κρίση πιό γρήγορα ἀπό τό πολιτικό μας σύστημα πού, ὡς συνήθως, ἀκολουθεῖ. Σήμερα οἱ περισσότεροι νέοι ψάχνουν γιά διεξόδους δημιουργίας. Ἐλλείψει θέσεων ἐξηρτημένης ἐργασίας, ὅλο καί πιό πολλοί ἀναλαμβάνουν ἀτομική πρωτοβουλία. Ἀντίθετα τό πολιτικό μας σύστημα ἐξακολουθεῖ να ἀσχολεῖται κυρίως μέ τά θέματα τῆς ὑπαλληλίας. Ὄχι ἀλλαγές στήν ἐργατική νομοθεσία, ὄχι περιορισμούς στά συνδικαλιστικά προνόμια καί ἄλλα τοιαῦτα. Ὅμως τελικῶς εἶναι βέβαιο πώς οἱ δημιουργοί θά ἐπικρατήσουν.