Γράφει ο Κώστας Χριστίδης

Δημοσιεύθηκε στην Εστία στις 10 Ιουλίου 2015

Σε ένα κρατίδιο της υποσαχάριας Αφρικής εξελέγη κάποτε μία κυβέρνηση της ριζοσπαστικής αριστεράς. Τον πρώτο χρόνο τα προβλήματα ήταν υπό έλεγχο και ο λαός σχετικά ικανοποιημένος. Τον δεύτερο χρόνο χρειάσθηκε να κλείσουν οι τράπεζες και να επιβληθούν περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων. Τον τρίτο χρόνο υπήρξαν ελλείψεις αγαθών κάθε είδους και το κρατίδιο προσχώρησε στην εισαγωγή μέχρι και… άμμου!

Στην μοναδική χώρα αφρικανικού τύπου της ευρωπαϊκής ηπείρου εξελέγη προ πενταμήνου μία κυβέρνηση της ριζοσπαστικής αριστεράς (με δεκανίκι ένα εθνικο-λαϊκιστικό κόμμα). Εδώ οι εξελίξεις υπήρξαν σχετικά ταχύτερες. Στο πρώτο πεντάμηνο ο λαός ήταν ικανοποιημένος από τις επιδόσεις της κυβέρνησης, όπως επιβεβαιώθηκε από διενεργηθέν δημοψήφισμα. Στο τέλος του πενταμήνου έκλεισαν οι τράπεζες και επιβλήθηκαν περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων. Οι νομισματικές και οικονομικές εξελίξεις, καθώς και ο γενικότερος πολιτικός προσανατολισμός της χώρας εισήλθαν σε καθεστώς φρικτής αβεβαιότητος.

Το γεγονός αυτό δεν είναι τυχαίο. Οφείλεται σε μία μακρά αλληλουχία λαθών, η έναρξη των οποίων τοποθετείται στις αρχές της δεκαετίας του ’80 και την εκλογική επικράτηση της «Αλλαγής», αυτού του τόσον απροσδιόριστου και τόσο δημοφιλούς συνθήματος του κατ’ εξοχήν λαϊκιστή ηγέτη, του Ανδρέα Παπανδρέου. Στην πρώτη πασοκική οκταετία ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων, οι δημόσιες δαπάνες, τα δημοσιονομικά ελλείμματα, το δημόσιο χρέος πολλαπλασιάσθηκαν. Οι κυβερνήσεις που επακολούθησαν συνέχισαν, άλλες με μεγαλύτερη ένταση, την διόγκωση των μεγεθών αυτών. Καθοριστική ήταν και η συμβολή προς την ίδια κατεύθυνση των εκτός εξουσίας κομμάτων της Αριστεράς (ΚΚΕ, ΚΚΕ Εσωτερικού και των διαδόχων σχημάτων τους), τα οποία δια των πολιτικών και των συνδικαλιστικών εκπροσώπων τους πίεζαν για ταχύτερη κίνηση προς την ίδια κατεύθυνση. Έως ότου φθάσαμε, στις αρχές του 2010, επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργού Γ. Α. Παπανδρέου, η χώρα να μην μπορεί να δανεισθεί πλέον από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αναγκάσθηκε κατά συνέπεια να προσφύγει σε δανειακή στήριξη που οργανώθηκε από την τρόικα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΕΚΤ και ΔΝΤ) κατά τρόπο πρωτόγνωρο. Έκτοτε τα λάθη σε όλα τα επίπεδα διαδέχονται το ένα το άλλο.

Λάθη από την τότε κυβέρνηση που επεδίωξε την αναγκαία δημοσιονομική προσαρμογή (την αστόχως αποκαλούμενη «λιτότητα») δια της αυξήσεως φόρων σε ποσοστό 2/3 και μόνο σε ποσοστό 1/3 περίπου δια της μειώσεως των δημοσίων δαπανών, που και αυτές, πάλι, πραγματοποιήθηκαν με λανθασμένο τρόπο, δηλαδή με οριζόντια περικοπή μισθών και συντάξεων αντί του περιορισμού του μεγέθους και των αρμοδιοτήτων του δημόσιου τομέα, της άμεσης κατάργησης των πρόωρων συντάξεων και της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.

Λάθη από την τότε αντιπολίτευση, η οποία, με την καταψήφιση του πρώτου μνημονίου και την όλη ρητορική της, δημιούργησε σύγχυση στην ελληνική κοινή γνώμη και στον κύκλο των στελεχών της, με αποτέλεσμα, όταν μετά τις εκλογές του 2012 χρειάσθηκε αναπόφευκτα να υπογράψει το δεύτερο μνημόνιο, να απολέσει σημαντικότατο μέρος της κοινοβουλευτικής της δύναμης και της εκλογικής της απήχησης.

Ωστόσο, μετά από μία εργώδη προσπάθεια η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου κατόρθωσε να εξαλείψει το δημοσιονομικό έλλειμμα και το έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών και να δημιουργήσει την απαρχή μίας δειλής ανάπτυξης. Ατυχώς, τα επιτεύγματα αυτά πραγματοποιήθηκαν δια της ιδίας μεθόδου, της επιβολής φόρων, και δύσκολα θα ήταν διατηρήσιμα στο μέλλον. Πάντως, μετά τις Ευρωεκλογές 2015, η κυβέρνηση ανέκοψε την όποια μεταρρυθμιστική της ορμή και υπέπεσε σε μία σειρά πολιτικών λαθών, όπως ο αποτυχημένος ανασχηματισμός, οι χειρισμοί περί την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας κ.α., με αποτέλεσμα στις εκλογές της 25^ης Ιανουαρίου 2015 να προκύψει η «για πρώτη φορά» κυβέρνηση Αριστεράς. Από το χρονικό αυτό σημείο τα λάθη αυξάνονται σε ποσότητα και σπουδαιότητα και συνδυάζονται με συνεχείς ψευδολογίες.

Παραγνώριση των κανόνων λειτουργίας των ευρωπαϊκών θεσμών, λανθασμένη εκτίμηση ως προς τις δυσμενείς συνέπειες για την Ευρωζώνη από τυχόν έξοδο της Ελλάδας από αυτήν, προσβλητική συμπεριφορά του τ. υπουργού Γιάνη Βαρουφάκη προς τους συνομιλητές του, λάθος αντίληψη ότι το «υπερ-όπλο» του δημοψηφίσματος (επί ασαφούς, παραπλανητικού και αντισυνταγματικού ερωτήματος) θα ενισχύσει την διαπραγματευτική ισχύ της κυβέρνησης, πλήρης παραγνώριση του παράγοντος «χρόνος» για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με αποτέλεσμα να στεγνώσει η χώρα από κάθε ρευστότητα, να είναι κλειστές οι τράπεζες, να υποφέρουν στις σοβιετικού τύπου ουρές οι συνταξιούχοι (υπέρ της αξιοπρέπειας των οποίων κόπτεται η κυβέρνηση) και να καταβαραθρωθούν οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.

Με τα λάθη συναρτώνται τα ψεύδη. Παραμερίζοντας τις χονδροειδείς προεκλογικές ψευδολογίες, θυμίζω τα από τον κ. Τσίπρα επανειλημμένως λεχθέντα περί συμφωνίας με τους δανειστές που «βρίσκεται πιο κοντά από όσο ποτέ άλλοτε», ότι το «Όχι» του δημοψηφίσματος σημαίνει «Ναι» στις απορριφθείσες προτάσεις Γιούνκερ (σε δυσμενέστερη έκδοση), ότι «συμφωνία θα επιτευχθεί εντός 48 ωρών» και πλήθος άλλων. Έτσι φθάσαμε, δυστυχώς, στην πλήρη απώλεια της εμπιστοσύνης από πλευράς των εταίρων μας και στο σημείο η τύχη της χώρας να εξαρτάται κυριολεκτικά από μία κλωστή.

kchristidis@hotmail.com