Γράφει ο Ανδρέας Ζαμπούκας

Δημοσιεύθηκε στο Capital στις 21 Αυγούστου 2015

Τελικά, υπάρχει κάποιος που θέλει να κυβερνήσει πραγματικά αυτό το κράτος; Μάλλον όχι. Γιατί αν υπήρχε δεν θα είχαμε τόσο συχνά εκλογές. Και ας μην ψάχνουμε άλλοθι στην ανικανότητα του Τσίπρα και της αριστεράς. Όλα αυτά δεν είναι παρά μόνο μια συγκυρία που επιβεβαιώνει τον γενικότερο κανόνα της αδυναμίας της ελληνικής δημοκρατίας να διοικηθεί.

Όλες οι σύγχρονες επαναστάσεις κατέληξαν στη ενίσχυση του κράτους. Το 1789 φέρνει τον Ναπολέοντα, το 1848 τον Ναπολέοντα τον Γ΄, το 1917 τον Στάλιν, οι ιταλικές ταραχές του 1920 τον Μουσολίνι, η δημοκρατία της Βαϊμάρης τον Χίτλερ. Όσο για τη δική μας περίπτωση, ιδρύθηκε ένα προτεκτοράτο ανελέητης συντεχνιακής εξουσίας που συντηρούσε τα διαπιστευτήρια της στους Άγγλους και στον ξένο παράγοντα. Καμία σχέση δηλαδή με την κοινωνία των πολιτών που οραματίστηκε ο φιλελευθερισμός, στα πρώτα του βήματα.

Οι ολοκληρωτικές επαναστάσεις του 20ου αιώνα δεν είχαν τη φιλοδοξία της παγκοσμιότητας και κατά συνέπεια την απελευθέρωση της κοινότητας. Ο Μουσολίνι επικαλείται τον Χέγκελ, ο Χίτλερ τον Νίτσε, ο Στάλιν γελοιοποιεί τον Μαρξ και όλοι τους, μαζί με την αγγλοσαξονική κυριαρχία ενισχύουν το Κράτος με όλες τους τις δυνάμεις.

Το ζήτημα είναι βέβαια αν τα κληροδοτήματα αυτών των καθεστώτων στις σύγχρονες ευρωπαϊκές δημοκρατίες είναι ικανά να σώσουν τις κοινωνίες και να απελευθερώσουν εκσυγχρονιστικές δυνάμεις, προς όφελος βέβαια, των ίδιων τους των πολιτών.

Η απάντηση είναι μάλλον αρνητική. Κυρίως για καρικατούρες κρατών όπως το δικό μας, το οποίο, μη έχοντας τη δυνατότητα ενός μηχανισμού ισχύος, όπως για παράδειγμα το γερμανικό κράτος, καταλήγει να αναλαμβάνει το ρόλο ενός αποτυχημένου «φιλανθρωπικού ιδρύματος». Και όπως είναι φυσικό, με μια τέτοια ιδιότητα, αδιαφορεί παντελώς για την ανάπτυξη ή την ενίσχυση της παραγωγικής του δραστηριότητας που θα προέλθει από δημιουργικές δυνάμεις ανασυγκρότησης της κοινωνίας. Το αποτέλεσμα είναι να πορεύεται πάντα έρμαιο των ληστρικών διαθέσεων του πολιτικού συστήματος το οποίο ακυρώνει επίτηδες την εδραίωση μιας λυτρωτικής δημοκρατίας  και απλά, λυμαίνεται τα λάφυρα από τους «εμφυλίους πολέμους» που διαδραματίζονται για την κατάληψη της εξουσίας.

Από αυτό το κράτος- δυνάστη θα πρέπει να απαλλαγούμε το ταχύτερο δυνατό. Δεν έχει νόημα να ψάχνουμε ηγέτες- μεσσίες να σώσουν τις χαμένες παρτίδες. Μόνο από τη διάλυση του συγκεντρωτικής εξουσίας έχουμε να ελπίζουμε.

Αυτό μπορεί να συμβεί με δύο τρόπους, τουλάχιστον έως ότου δούμε κάποια φωτεινά δείγματα στο ζοφερό πολιτικό μέλλον της Ευρώπης. Ο ένας είναι η ταχεία εξέλιξη της τραπεζικής ένωσης. Στο επόμενο διάστημα, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη η ριζική μεταρρύθμιση της πολιτικής της Ευρωζώνης στον τραπεζικό τομέα, που ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια και εξακολουθεί να βρίσκεται σε μεταβατική φάση. Οι τράπεζες δεν θα διασφαλίζονται από εγγυήσεις μεμονωμένων κρατών. Υπάρχει πρόσφατη έκθεση των πέντε προέδρων της Κομισιόν, με την οποία δημιουργήθηκε ένα είδος μηχανισμού επανεγγύησης καταθέσεων. Είναι πιθανό λοιπόν σε εύλογο διάστημα οι περισσότερες τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα να ανήκουν σε μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που θα εδρεύουν αλλού, ανεξαρτήτως του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, με συνέπεια να μην έχουν  πλέον στο χαρτοφυλάκιό τους μεγάλη έκθεση σε ελληνικό δημόσιο χρέος. Ουσιαστικά, η βιωσιμότητά τους δεν θα συνδέεται με τον κρατικό προϋπολογισμό της Ελλάδας. Αυτό δίνει την δυνατότητα στο μελλοντικό επενδυτή να αποσυνδέσει την οποιαδήποτε χρεοκοπία του ελληνικού κράτους με τα σχέδια του και τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες.

Ένας άλλος σημαντικός δρόμος απεγκλωβισμού της κοινωνίας από το κράτος είναι η θεσμική κατοχύρωσης της μερικής διοικητικής ανεξαρτησίας των Περιφερειών και η απορρόφηση κονδυλίων απευθείας από τις Βρυξέλλες. Είναι πάρα πολλά τα δείγματα ανευθυνότητας των υπουργείων τα οποία αδιαφορούν παντελώς για τα προγράμματα της κάθε Περιφέρειας σε ζητήματα αγροτικής οικονομίας και περιβαλλοντικής διαχείρισης. Μελέτες και projects που θα έδιναν μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη της οικονομίας και του πολιτισμού μένουν στα συρτάρια  υπουργών οι οποίοι εμφορούνται συνήθως από μεγαλοϊδεατισμούς χωρίς αντικείμενο δράσης.

Οι Έλληνες δυστυχώς, παραμένουν ακόμα δέσμιοι μιας στείρας φαντασίωσης του «φιλάνθρωπου κράτους» που τους υπόσχεται τα πάντα. Έως τώρα όμως, το μόνο που κάνει είναι να τους εμπαίζει και να τους παραπλανά ακόμα και στην εθνική τους ασφάλεια, όπου δυστυχώς ούτε καν εκεί δεν μπορεί να τους εγγυηθεί την ανεξαρτησία τους.

Η λύση λοιπόν είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συρρίκνωση του κράτους, μόνο μέσα από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Να μειώσουμε το κράτος τόσο πολύ ώστε να μην έχει κανένας τη δυνατότητα να μας απειλεί ή να μας εγκλωβίζει σ΄αυτό. Τόσο, ώστε να φτάσουμε στο σημείο να αδιαφορούμε τελείως για τη χρεοκοπία του!

Και μια τέτοια εξέλιξη είμαι βέβαιος ότι τη θέλουν όλοι οι υγιείς και υπεύθυνοι Έλληνες. Και οι φιλελεύθεροι και οι πραγματικοί αριστεροί. Στο κάτω κάτω, η μεγάλη γραμμή σύγκλισης των δυο παγκόσμιων τάσεων ήταν πάντα ο αγώνας απέναντι στο τέρας του κρατισμού, της γραφειοκρατίας και του συγκεντρωτισμού.

Η Ευρώπη πέρασε από το «κράτος- θεός» των αυτοκρατοριών στο «κράτος-τρομοκράτη» των εθνικών καθεστώτων. Δεν είναι πια καιρός να προχωρήσουμε λίγο πιο πέρα για να απελευθερώσουμε περισσότερο τον άνθρωπο από τα δεσμά του; Ο «διαφωτισμός» συνεχίζεται και ο χώρος ζυμώσεων είναι πάντα η Ευρώπη…

azampoukas@gmail.com

Πηγή: Capital