Εφημερίδα Εστία στις 23 Σεπτεμβρίου 2015

Πρό τῆς δικτατορίας, κατηγορεῖτο ἡ Δεξιά ὅτι ἄλλαζε διαρκῶς τό ἐκλογικό σύστημα, ἀνάλογα μέ το συμφέρον της. Μετά τήν Μεταπολίτευση ὅμως, την σκυτάλη πῆρε ἡ Κεντροαριστερά καί συγκεκριμένα τό ΠΑΣΟΚ. Ὁ Ἀνδρέας Παπανδρέου, μέσα σέ τέσσερα χρόνια ἄλλαξε δύο φορές τόν ἐκλογικό νόμο για νά τόν φέρει στά μέτρα του.

– Ἡ πρώτη ἦταν πρό τῶν ἐκλογῶν τοῦ 1985 (νόμος Κουτσόγιωργα), ὅταν μέ κάποιες στοχευμένες παρεμβάσεις αὐξήθηκαν οἱ ἕδρες τοῦ πρώτου κόμματος εἰς βάρος τοῦ δευτέρου. Ἔτσι τό ΠΑΣΟΚ πού ἐπανεξελέγη, ἐξασφάλισε ἄνετη πλειοψηφία 161 ἑδρῶν.

– Ἡ δεύτερη φορά ἦταν πρό τῶν ἐκλογῶν τοῦ 1989 (νόμος Τσοχατζόπουλου), τίς ὁποῖες τό ΠΑΣΟΚ ἐγνώριζε ὅτι θά χάσει.

Ἔτσι, καθιέρωσε ἕνα σύστημα δῆθεν Ἀναλογικῆς πού εὐνοοῦσε τό δεύτερο κόμμα εἰς βάρος τοῦ πρώτου καί οὐσιαστικῶς ἀπέκλειε την αὐτοδυναμία. Καί ἀπαιτήθηκε νά διενεργηθοῦν τρεῖς ἐκλογές ἐντός δεκαμήνου, μέχρι νά κατορθώσει ἡ Νέα Δημοκρατία μέ ποσοστό 47% νά λάβει 150 ἕδρες στήν Βουλή καί νά σχηματίσει κυβέρνηση μέ την στήριξη τοῦ ἑνός βουλευτοῦ τῆς ΔΗΑΝΑ.

Τό 1990 ὁ Κωνσταντῖνος Μητσοτάκης ἐπανέφερε τήν Ἐνισχυμένη Ἀναλογική (νόμος Κούβελα) καί δεσμεύθηκε ὅτι δέν θά ἄλλαζε τό ἐκλογικό σύστημα πρό τῶν ἐκλογῶν, ἀκόμη καί ἄν αὐτό λειτουργοῦσε εἰς βάρος τῆς Νέας Δημοκρατίας. Ὅπερ καί ἐτήρησε. Στίς ἐκλογές τοῦ 1993, τό ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 47% τῶν ψήφων (τό ἴδιο πού εἶχε λάβει ἡ ΝΔ στίς ἐκλογές τοῦ 1990) ἔλαβε 170 ἕδρες και σχημάτισε αὐτοδύναμη κυβέρνηση.

Τό ΠΑΣΟΚ εὐνοήθηκε ἀπό τόν ἐκλογικό νόμο τῆς Νέας Δημοκρατίας. Κέρδισε μέ αὐτόν τρεῖς βουλευτικές ἐκλογές καί κυβέρνησε ἄνετα ἐπί 10,5 χρόνια (1993-2004). Ἀκόμη καί στίς ἐκλογές τοῦ 2000, ὅταν ἐπεκράτησε μέ διαφορά μόλις μιᾶς ποσοστιαίας μονάδος (43,8% ἔναντι 42,7%) ἔλαβε χάριν τοῦ ἐκλογικοῦ νόμου ἄνετη πλειοψηφία 158 ἑδρῶν στήν Βουλή, με τήν Νέα Δημοκρατία νά περιορίζεται στίς 125 ἕδρες.

Τό 2001 θεσπίσθηκε συνταγματικά ὅτι ἡ τυχόν τροποποίησις τοῦ ἐκλογικοῦ νόμου θά ἰσχύει ὄχι στίς ἀμέσως ἑπόμενες, ἀλλά στίς μεθεπόμενες ἐκλογές, ἐκτός καί ἄν αὐτή ἔχει ὑπερψηφισθεῖ ἀπό τά 2/3 τῆς Βουλῆς. Παρ’ ὅλα αὐτά, ἡ Κυβέρνησις Σημίτη λίγο πρίν ἀπό τίς ἐκλογές τοῦ 2004 ἄλλαξε πάλι το ἐκλογικό σύστημα (νόμος Σκανδαλίδη). Καθιέρωσε τήν Ἁπλή Ἀναλογική ἐπί 260 ἑδρῶν, μέ πρίμ 40 ἑδρῶν στό πρῶτο κόμμα.

Τό σύστημα αὐτό ἴσχυσε γιά πρώτη φορά στις ἐκλογές τοῦ 2007. Καί ἐνῶ ἐπεκράτησε ἄνετα ἡ Νέα Δημοκρατία, λόγω τοῦ νόμου περιορίσθηκε σε πλειοψηφία μόλις 152 ἑδρῶν στήν Βουλή. Ἔτσι, ὁ ἐκλογικός νόμος ἄλλαξε πάλι καί τό πρίμ τοῦ πρώτου κόμματος αὐξήθηκε σέ 50 ἕδρες (νόμος Παυλόπουλου). Τό αὐξημένο αὐτό πρίμ καρπώθηκε ἡ Νέα Δημοκρατία στίς ἐκλογές τοῦ 2012 καί ὁ Σύριζα στίς δύο ἐφετινές ἐκλογές.

Αὐτή εἶναι, συνοπτικά, ἡ ἱστορία τῶν ἐκλογικῶν νόμων στήν χώρα μας μετά τήν Μεταπολίτευση. Διαρκεῖς μεταβολές καί συστήματα καλπονοθείας…

Z.