Γράφει ο Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος*

Δημοσιεύθηκε στην Εστία στις 11 Ιανουαρίου 2016

Στην χώρα με τους 1.300.000 ανέργους, η κυβέρνηση έχει ως πρώτο μέλημα της την αύξηση των αμοιβών των δημοσίων υπαλλήλων. Επιβεβαιώνει, έτσι, αυτά που γράφαμε στις στήλες αυτές περί της αδιαφορίας της για τους νέους και την ανεργία τους.

Το κακό, όμως, δεν σταματά μόνον σε αυτή την διάσταση της θλιβερής πραγματικότητας μας. Στην σημερινή Ελλάδα της ανεργίας και της αντιεπιχειρηματικής ιδεολογίας, δεν παραπαίει μόνον ο παραγωγικός ιστός της χώρας. Υπάρχει και ένα άλλο σοβαρότατο πρόβλημα, που είναι αυτό της διαρροής «πνευματικού κεφαλαίου», το οποίο είναι σήμερα πολυτιμότερο από το αντίστοιχο παραγωγικό. Εκτιμάται δε ότι στα πέντε τελευταία χρόνια η απώλεια αυτή αντιπροσωπεύει πάνω από 200 δισεκατομμύρια ευρώ.

Πρόκειται για μια φανταστική απώλεια, για την οποία ουδείς κάνει λόγο. Ίσως, δε κάποιοι να εύχονται την διαρροή αυτή. Διότι, μία χώρα χωρίς επιστημονική, επιχειρηματική και διοικητική ελίτ, γίνεται εύκολη λεία στις ορέξεις της αδυσώπητης και ολοκληρωτικής μετριοκρατίας.

Κατά συνέπεια, το όλο πρόβλημα είναι πολυσύνθετο, πλην όμως είναι και αυτό μέρος για την ώρα της εθνικής καταστροφής που βιώνει η Ελλάδα. Είναι δε πολυσύνθετο διότι, όπως πολύ σωστά τονίζει ο δρ. Ευάγγελος Μαρκόπουλος, πέρα από το brain drain (διαρροή μυαλών), υπάρχει και το entrepreneur drain (διαρροή νέων επιχειρηματιών), το business drain (διαρροή επιχειρήσεων), το managers drain (διαρροή στελεχών), το students drain (διαρροή φοιτητών) και άλλες σχετικές διαρροές, που περιορίζουν καθημερινά την αναπτυξιακή δυναμική της Ελλάδας.

Είναι δε σαφές ότι, με σημαντικές διαρροές διανοητικού και καινοτόμου κεφαλαίου, οι προϋποθέσεις ανάπτυξης της χώρας θα απομακρύνονται και η συμμετοχή της στον διεθνή καταμερισμό της εργασίας θα γίνεται όλο και πιο προβληματική. Από την άποψη αυτή, τονίζει ο δρ. Ευάγγελος Μαρκόπουλος, δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση για να αποτυπωθεί το μέγεθος αυτής της ανεπανόρθωτης καταστροφής της Ελλάδας. Καμία άλλη οικονομική απώλεια δεν έχει το μέγεθος και τον μέσο-μακροπρόθεσμο καταστροφικό αντίκτυπο για την χώρα από την απώλεια των μορφωμένων ανθρώπων της, δηλαδή της ισχυρότερης ελπίδας ανάπτυξης ενός τόπου.

Ακόμα πιο τραγικό, όμως, είναι να αναλογιστεί κανείς πόσο έχει επενδύσει μία ελληνική οικογένεια στην ανατροφή και δημιουργία ενός επιστήμονα ή μορφωμένου ανθρώπου γενικότερα, ο οποίος σήμερα προσφέρεται δωρεάν στις αγορές εργασίας των αναπτυγμένων χωρών, στους κόλπους των οποίων μαίνεται η μάχη για την απόκτηση ταλέντων.

Σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως (ΟΟΣΑ) και από εταιρείες συμβούλων στην αναζήτηση αξιόλογου ανθρώπινου δυναμικού, κάθε μορφωμένος Έλληνας που μεταναστεύει σε ηλικία 25-30 ετών, ανάλογα με τις σπουδές του έχει κοστίσει στην οικογένεια του κατά μέσον όρο από 300.000 ευρώ και πάνω. Το ποσό αυτό δεν είναι υπερβολικό, καθώς πέραν του κόστους σπουδών περιλαμβάνει και όλο το κόστος που έχει επενδυθεί από την ελληνική οικογένεια για την ανατροφή του ανθρώπου από την γέννηση του μέχρι την στιγμή της μετανάστευσης του. Τέτοια κόστη είναι η διατροφή σε όλες τις ηλικίες, η ιατρική περίθαλψη, η ψυχαγωγία, η διαβίωση, η ένδυση, η μόρφωση (ακόμα περισσότερο αν είναι σε ιδιωτικά σχολεία), οι σπουδές (αν είναι σε ιδιωτικά ή κρατικά πανεπιστήμια, εντός ή εκτός Ελλάδος, εντός ή εκτός της πόλης του, κλπ.), και άλλα πολλά που ένα παιδί, μαθητής, φοιτητής και νέος εργαζόμενος λαμβάνει από την οικογένεια του μέχρι να ενταχθεί στην αγορά.

Έτσι, ο μορφωμένος και ταλαντούχος Έλληνας που εγκαταλείπει την χώρα δεν συμβάλει μόνον στην διεύρυνση του ελλείμματος φαιάς ουσίας, αλλά αποτελεί και σοβαρή οικονομική απώλεια, τόσον του παρόντος όσο και του μέλλοντος. Με άλλα λόγια, δεν χάνεται μόνον η επένδυση που προαναφέραμε αλλά πάει περίπατο και η μελλοντική απόδοση της, όταν ο «μετανάστης» θα έμπαινε στην αγορά της εργασίας και παραγωγής. Σαφώς δε, η Ελλάδα και ο παραγωγικός ιστός χάνουν και πιθανές εφευρέσεις ή άλλες καινοτομίες που θα μπορούσαν να προσφέρουν στην οικονομία και την κοινωνία υψηλές προστιθέμενες αξίες.

Όπως και να έχουν τα πράγματα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η φυγή φαιάς ουσίας από την Ελλάδα δεν είναι μόνον απότοκος της κρίσης. Πρόκειται για ένα βαθύτερο φαινόμενο απομάκρυνσης από ένα αντιπαραγωγικό, βαθύτατα συντηρητικό και πολύ διεφθαρμένο σύστημα, αυτό του πελατειακού κρατισμού, το οποίο όλο και δυσκολότερα αποδέχεται την ευφυΐα, την ζωντάνια, την δημιουργία και τα ανήσυχα πνεύματα που πάντα αναζητούν κάτι καλύτερο.

apapandropoulos@hotmail.com

*Επίτιμος Διεθνής Πρόεδρος Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων