Γράφει ο Τηλέμαχος Μαράτος*

Δημοσιεύθηκε στην Εστία στις 13 Φεβρουαρίου 2016

Όταν τον Φεβρουάριο – τέτοιες μέρες – του 1506 αναδύθηκε από το έδαφος της Ρώμης το σύμπλεγμα του Λαοκόωντος, ο Πάπας Ιούλιος ΙΙΙ έστειλε τον Μιχαήλ-Άγγελο να το δει, μάλλον μαζί με τον Ραφαέλλο επόπτη της συλλογής του. Έγινε διαγωνισμός για την αποκατάσταση του έργου υπό την διεύθυνση του Ραφαήλ. Ο Πάπας αγόρασε το μνημείο και το τοποθέτησε στο Βατικανό. Το 1800 το έκλεψε ο Ναπολέων –για να επιστρέψει όμως στην θέση του μετά το Βατερλώ το 1816. Εκεί μένει μέχρι σήμερα. Γνωρίζουμε ότι στα Ρωμαϊκά χρόνια κοσμούσε τους κήπους του Αυτοκράτορα Τίτου όπου όμως είχε μεταφερθεί από την Ελλάδα. Είναι ελληνικό έργο τριών Ρόδιων καλλιτεχνών.

Το έργο αυτό, απαράμιλλης τέχνης, έχει επηρεάσει την αναγέννηση της ζωγραφικής και γλυπτικής (μαζί με τον κορμό του Belvedere), αρχίζοντας από την ζωγραφική και την γλυπτική του Μιχαήλ-Αγγέλου και του Ραφαήλ και όσων εμπνεύσθηκαν από αυτούς. Η ιστορία αυτή, με τόσο λίγα λόγια, λέει πολλά για την επίδραση των κλεμμένων αρχαιοτήτων στον πολιτισμό του κόσμου  – αλλά ο σκοπός αυτού του σημειώματος είναι άλλος.

Που ήμασταν εμείς το 1506; Με την εξαίρεση της Επτανήσου που εφρόντισε προ δύο αιώνων να συμπεριληφθεί στις επαρχίες της Γαληνοτάτης, είχαμε πέσει σε διαφόρων ειδών δουλείες, κοσμικές και πνευματικές, με κατάληξη στο βάραθρο της Αλώσεως. Πλην όμως – όσον αφορά τα αρχαία αγάλματα – εάν κάποιος γνωρίζει πόσα αρχαία ελληνικά αγάλματα υπήρχαν στην Κωνσταντινούπολη το 1453, παρακαλώ να με πληροφορήσει. Γιατί δεν ξέρω κανένα. Καθόλου άσχετο με το – υποβόσκον -θέμα του παρόντος είναι το αίσχος και ντροπή του Βατικανού που κάλυψε τα γυμνά αγάλματα για να μην προσβληθεί ένας αρχι-μουφτής ή μουλάς, που τα επεσκέφθη. Έτσι αντί να του δείξουν την δόξα του δυτικού πολιτισμού, του έδειξαν τα  – απολύτως αφηρημένα – άσπρα χαρτόνια, σαν «κατασκευές» της μεταμοντέρνας τέχνης. Εκεί φθάσαμε.

Σε παράλληλη γραμμή σκέψεως παρατηρώ ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων σήμερα αγνοεί την έννοια του νεο-φιλελευθερισμού, παρεκτός ως ύβρι και «κακό πράγμα» κατόπιν της εντατικής προπαγάνδας του ΣΥΡΙΖΑ μαγειρεμένης με δείκτη νοημοσύνης παιδιού επτά έως δέκα ετών και προορισμένης για ακροατήριο με κριτική σκέψη ορυκτού. Ομοιόμορφη και μαζική πάντως.

1506, υπενθυμίζω, είναι στην αρχή του 16^ου αιώνα. Είναι ο αιώνας του Γαλιλαίου και του Giordano Bruno που κλόνισαν τις αξιωματικές και δογματικές απόψεις της κρατούσης φιλοσοφίας. Μέσω κριτικής της Αριστοτέλειας και Πτολεμαϊκής κοσμογραφίας αλλά και της θρησκευτικής διδασκαλίας. Ο Giordano Bruno  – από τα ελάχιστα που γνωρίζω ήταν ιδιαίτερα καυστικός, πείσμων και ενοχλητικός προς τους θεολόγους κατηχητές (μολονότι Δομηνικανός μοναχός ο ίδιος!).  Κάηκε στην πυρά κατά φρικτό τρόπο. Έχει τοπικό ενδιαφέρον, ότι διδάσκαλος του στην Ρώμη ήταν ένας Della Porta,της εκτεταμένης αρχαίας ευγενούς οικογενείας, μεγάλης εις την Κεφαλονιά σήμερα. Από το Ληξούρι, όπου τα Δελλαπορτάτα.

Ο Γαλιλαίος γλύτωσε την πυρά λόγω φιλίας με τον Πάπα αλλά βεβαίως τα περί «…και όμως κινείται!» είναι συκοφαντικά ευρήματα των αντι-κληρικών του Διαφωτισμού και της επαράτου Γαλλικής Επαναστάσεως.

Ο 16^ος αιώνας και ο 17^ος που ακολούθησε, έθεσαν τα θεμέλια της πολιτικής ελευθερίας. Δεν είναι περίεργο ότι σχεδόν στο σύνολο του πληθυσμού οι βασικές έννοιες της πολιτικής φιλοσοφίας δεν είναι γνωστές. Οι αιώνες της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού πέρασαν απαρατήρητοι ενώ κοιμόμασταν ύπνο βαθύ. Έναν Κοραή είχαμε και ακόμη τον πετροβολούν. Η άλλη λέξη που εκφράζει την δημοκρατία, αλλά κυρίως την διαχείριση του κράτους είναι: «Republicanism». Ο όρος έχει την ρίζα της στα «πράγματα του δημοσίου» κατά το ρωμαϊκό «Res pubblica». (Περιέργως στην Αμερική Liberals (Democrats) είναι οι – συγκριτικώς αριστερότεροι –κρατιστές και Republicans εκείνοι που θέλουν περιορισμό του κράτους). Παράδειγμα ρεπουμπλικανού ήταν ο Μακιαβέλλι με τις σαφείς οδηγίες προς τον «Πρίγκηπα» – ως προσωποποίηση του κράτους. Ασχέτως της Αμερικής, στην γένεση των πολιτευμάτων του ελεύθερου κόσμου, σε αντιδιαστολή προς τον ρεπουμπλικανισμό αναπτύχθηκε ο φιλελευθερισμός (Liberalism).

Ο φιλελευθερισμός είναι, κατά κύριο λόγο, η πολιτική φιλοσοφία που προστατεύει τον πολίτη από την επέμβαση του κράτους στην ιδιωτική του ζωή. Πρωτογενές παράδειγμα του περιορισμού της εξουσίας του κράτους (εκπροσωπουμένου από τον Βασιλέα) είναι η Magna Carta που οι Άγγλοι βαρώνοι υπεχρέωσαν τον Ιωάννη τον «ακτήμονα» να υπογράψει. Ο φιλελευθερισμός είναι ανάθεμα για όλα τα αυταρχικά καθεστώτα και των δύο χρωμάτων, αλλά ιδίως για τα κομμουνιστικά τα οποία όχι μόνον έχουν πρόγραμμα πλήρους εξαφανίσεως της προσωπικότητος των υπηκόων αλλά και την ίδια την αλλαγή τους σύμφωνα με τα πρότυπα τους. (Μία σύγχρονη θεώρησις της εμφανίσεως του ατημέλητου τσούρμου που μας κυβερνά, δείχνει ότι πράγματι υπάρχει πεδίον βελτιώσεως).

Φιλελευθερισμός είναι το σύστημα που επιτρέπει στον πολίτη να λέει ότι πιστεύει. Αυτονόητο ότι τα αυταρχικά αριστερά καθεστώτα το βρίσκουν ενοχλητικό. Η απόδειξις βρίσκεται μπροστά μας κάθε μέρα με την ενόχληση του ΣΥΡΙΖΑ για κάθε φωνή εκτός των κομματικών φερεφώνων.

*Πλοίαρχος Ε.Ν., συγγραφέας