Οι σχέσεις μας με τον έξω κόσμο ήταν πάντα «πολεμικές». Βασική κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής ήταν να δημιουργεί εχθρούς, ιδίως εκεί που δεν υπάρχουν. Το φληνάφημα του «ανάδελφου έθνους» έγινε επίσημο δόγμα. Φίλος μας βαφτιζόταν αυτομάτως όποιος έβριζε τη δύση, όσο ολοκληρωτικές, θεοκρατικές ή δολοφονικές κι αν ήταν οι πολιτικές του. Ό,τι και να γινόταν στην διεθνή σκηνή ερμηνευόταν ως συνομωσία κατά του ελληνισμού από την πλευρά των «ιμπεριαλιστών» ή των «προαιώνιων εχθρών της φυλής»: δυό διαφορετικές εκφράσεις της ίδιας θεωρίας, της ίδιας νοοτροπίας.

Η Ελλάδα δεν μπήκε ποτέ στην Ευρώπη: εννοώ ούτε με τον νου, ούτε με την καρδιά της. Η εξέλιξη του δημόσιου λόγου, της παιδείας, της πολιτικής ζωής από την δεκαετία του ’80 και μετά την έφερνε σε όλο και μεγαλύτερη αντίθεση με το αξιακό κεκτημένο του ευρωπαϊκού πολιτισμού: την μετριοπάθεια, την αποδοχή της αντίθετης άποψης, την ορθολογική εξέταση των επιλογών με κριτήριο την ωφέλεια της κοινωνικής πλειοψηφίας.

Η εξόντωση του αντιπάλου, συχνά η άρνηση και αυτής της ανθρώπινης ιδιότητάς του ακόμα, έγιναν οι κυρίαρχες στάσεις στην πολιτική ζωή. Και την αποθηρίωση αυτή την προώθησε συστηματικά μια κατ’ ευφημισμόν δημοσιογραφία που ανασκάλευε κάθε ταπεινό ένστικτο (και το κάνει ανενόχλητη ακόμα) –και μάλιστα εσχάτως γερμανιστί.

Κορωνίδα και οδηγός στην πολιτιστική αυτή εξαχρείωση ήταν το δόγμα ότι «ο λαός είναι πάνω από τους θεσμούς», που πυροδότησε την αχαλίνωτη σκύλευση του δημόσιου πλούτου από τις κομματικές ορδές.

Υπό τις συνθήκες αυτές δεν εκπλήσσει ούτε η χρεωκοπία, ούτε η άνθηση του ναζιστικού και κρυπτοναζιστικού εθνικισμού όταν ξέσπασε η κρίση.

Η Ελλάδα θα βρει την θέση της στην Ευρώπη μόνον όταν ξερριζωθούν οι παραπάνω νοοτροπίες και πρακτικές. Με πρώτιστο καθήκον την αποβολή από τα σχολεία και τα πανεπιστήμια των κομματικών και παρακομματικών φατριών που αποτελούν θανάσιμο κίνδυνο για την ελεύθερη σκέψη.